Δευτέρα, Αυγούστου 30, 2010

DECEPTION

ή Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΤΑΛΑΒΙΣΤΙΚΟΥ

Ο Λεονάρντο στην ταινία είναι, λέει, ένας Συλλέκτης ονείρων -το Σ κεφαλαίο πάντα, να θυμίζουν όλα ντεμέκ μασονική ορολογία. Ως Συλλέκτης μπορεί να μπαίνει στα όνειρα των άλλων και να εισχωρεί στο υποσυνείδητό τους, με την ικανότητα μάλιστα να κλέβει ακόμα και παραστάσεις τους, αλλά και να παρεμβαίνει στην πραγματικότητά τους, για την ακρίβεια στην πραγματικότητα των ονείρων τους -αφού έτσι κι αλλιώς είναι ξεκάθαρο πως πραγματικότητα και όνειρο αποτελούν δύο ολότελα διαφορετικούς και απομακρυσμένους κόσμους, με ρητή την αδυναμία να τέμνονται σε κάποιο σημείο. Ο Συλλέκτης όμως είναι επαγγελματίας συλλέκτης και παρεμβαίνει στα υποσυνείδητα των άλλων για να βιοποριστεί -και έτσι τα σημεία τομής των δύο κόσμων κάνουν την εμφάνισή τους, αφού ακόμα και μέσα στο φαντασιακό κόσμο ο Συλλέκτης καλείται να λειτουργήσει άκρως επαγγελματικά, σαν στην πραγματικότητα, χωρίς περιθώριο λάθους (αφού αν χαλάσει το όνειρο, καθώς ισχυρίζεται, θα απολυθεί), επιστρατεύοντας το μάξιμουμ της φαντασίας του, όχι όμως για να βαδίσει ελεύθερος σε ένα φαντασιακό κόσμο που αυτός και μόνο αυτός θα έκανε κουμάντο (όπως είθισται στα όνειρα άλλωστε), αλλά προκειμένου να συνεχίσει ακόμα και στο βαθύ του ύπνο τη μάταιη περιπλάνηση στις ψυχώσεις του σύγχρονου ανθρώπου, λεφτά, καριέρα, οικογένεια και άλλα χολιγουντιανά, δουλειά, δουλειά, δουλειά. Μέσα στο όνειρο, ο Μεροκαματιάρης Συλλέκτης μπορεί και συνεννοείται, μπορεί και κάνει λογικές κινήσεις και συζητήσεις, παίρνει λογικές αποφάσεις, γενικά δρα με όλους εκείνους τους τρόπους που στην ουσία ακυρώνουν την έννοια του ονείρου, αλλά και τη γοητεία των βασικών συστατικών του, αίροντας τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου -όχι όμως προς όφελος του ονείρου, αλλά για χάρη της πραγματικότητας και των ματαιόδοξων επιταγών της. Η νοηματική αυθαιρεσία του ονειρικού κόσμου, μαζί με τη βολική ανυπαρξία οποιασδήποτε νομοτέλειας εκεί στα έγκατα της ύπνωσης, επιστρατεύονται σεναριακά μόνο όποτε η δουλειά σκαλώνει ή όταν ο δημιουργός αποφασίζει πως ένα νοηματικό άλμα θα βγάλει και εκείνον από τη ζόρικη θέση, αλλά και δεν θα πειράξει κανέναν, αφού όσο πιο ακαταλαβίστικο γίνεται, τόσο περισσότερο εντυπωσιάζει, τόσο κερδίζει σε κύρος και υπόληψη. Όσο πιο περίπλοκο και γριφώδες το όλον του νοήματος, τόσο πιο στιβαρό και ελκυστικό.

'Δεν έχω ιδέα τι γίνεται. Γυρίζουμε πλάνα και πολλοί από εμάς δεν έχουν καταλάβει τίποτα για την ταινία' εξομολογούταν αφοπλιστικά ο Λεονάρντο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Και ποιος λέει ότι πρέπει καλά και σώνει να καταλάβουν; Άλλωστε, δεν ήταν ποτέ υποχρέωση των λειτουργών της τέχνης να αντιλαμβάνονται το έργο που υπογράφουν ή, έστω, να εκλογικεύουν τα διάφορα στάδια της παραγωγής του. Αλλά ας το δούμε από την πλευρά του δέκτη, του θεατή. Οι ορκισμένοι φαν του Λιντς, ας πούμε, δεν βρίσκουν στα έργα του κάποια πραγματική -και χρήσιμη- αλήθεια που ενδεχομένως επιθυμεί ο δημιουργός να μας μεταφέρει μέσα από τις εικόνες του, αλλά επειδή εκείνοι γοητεύονται -
φετιχιστικά, αόριστα και θολά- από την (επιφανειακή) έλλειψη αφηγηματικής σύνδεσης των σκηνών και των νοημάτων. Κοινώς, η οικοδόμηση της αφήγησης με ασυνέχειες και όρους ονειρικούς δεν είναι απλά τεχνική και στυλ γραφής, αλλά γίνεται το ίδιο το νόημα του έργου. Στα μάτια μας πλέον η φόρμα και η μορφή ξεπερνούν την ουσία. Και είναι δυνατόν η φόρμα, αυτή και μόνο, να κάνει μεγάλο τον δημιουργό -στη συνείδηση του κοινού- ενώ η ουσία του έργου του, αυτό που θα μπορούσε να είναι το πραγματικά μεγάλο, μένει για πάντα θαμμένη, ελπίζοντας σε μια άλλου είδους αποκρυπτογράφηση -πιθανώς από μια άλλη εποχή, από άλλα μάτια.

Στη συνείδηση των καταναλωτών της τέχνης, ο όρος 'κουλτουριάρης' αντιστοιχεί σε κάποιον που δημιουργεί ακαταλαβίστικα ανοσιουργήματα. Ή σκέτο ακαταλαβίστικα. Πολιτίκαλλυ σπίκηνγκ, για τον βάρβαρο Άδωνι και τους συνπλευρίτες του, οι θολοκουλτουριαραίοι είναι εκείνοι που με πονηρές και περίπλοκες βερμπαλιστικές διατυπώσεις προσπαθούν σκόπιμα να θολώσουν το νόημα των πάντων και να μπερδέψουν το λαουτζίκο -τον λαουντζίκο που τα θέλει όλα λάουντζ βεβαίως βεβαίως και δεν μπορεί να παρακολουθεί δύσκολες λέξεις και περίτεχνη γλώσσα. Έτσι, η κουλτούρα ταυτίζεται με το ακατανόητο, την α-νοησία, το κενό νοήματος. Το εκλεπτυσμένο λεξιλόγιο δεν είναι μια κατάκτηση της -ελληνικής- γλώσσας και του ανθρωπίνου νου, αλλά μια περιττή φιοριτούρα που θέλει μόνο να κάνει τα απλά, απρόσιτα στον λαϊκό άνθρωπο -όπου απλά βλέπε το μισθουλάκο μου και την τηλεόρασή μου, όπου μουσική βλέπε Ρουβά και κώλους στην παραλιακή (και την τηλεόρασή μου), όπου λογοτεχνία βλέπε κακομεταφρασμένα και κακοτυπωμένα αρχαία κοψοραψίματα από το βιβλιοπωλείο του Άδωνι ή σαβουροσμυρνέϊκα δράματα στις διαφημίσεις του Άλτερ (άρα πάλι την τηλεόρασή μου), όπου χιούμορ τα μουγκρητά του Θέμου και τα τιτιβίσματα της Τζούλιας (την τηλεόραση μου...), όπου σκέψη βλέπε Λιακόπουλους και εκπομπές Χαρδαβέλλα (γαμώ την τηλεόρασή μου...).

Έτσι, φτάσαμε να λογίζουμε την επιστήμη ως δόγμα, αφού οι εκφάνσεις της όντας περίπλοκες (και δη ακαταλαβίστικες στον απλό και λαϊκό) μόνο ως δόγμα ή θέσφατον μπορούν να γίνουν δεκτές, ποτέ όμως κατανοητές και χειροπιαστές. Έτσι, φτάσαμε να θεωρούμε την επιστήμη ως ένα plus, ένα εξτραδάκι, που αφορά μουρλούς Ιάπωνες που αυνανίζονται με ρομποτάκια και σκοτεινούς γενετιστές που προετοιμάζουν τη συντέλεια του κόσμου στα εργαστήριά τους και όχι ως μια αξία του ανθρώπινου πολιτισμού, η οποία πιστώνεται ως αξία ακριβώς επειδή είναι χρήσιμη -μας είναι χρήσιμη- ακριβώς επειδή μπορεί να μελετήσει το καθημερινό και να μας μεταφέρει κάτι χειροπιαστό, κάτι αληθινό. Η επιστημονικοφανής διατύπωση γίνεται πλέον το όχημα όποιου τραχανά κομπογιαννίτη βρίσκει βήμα να εκφέρει ασυναρτησίες και παντός είδους λαθροχειρίες -ιστορικές, επιστημονικές, πολιτικές. Διόλου παράξενη διαπίστωση φυσικά, αν σκεφτεί κανείς πως η επιστημονική έρευνα κατά τον περασμένο αιώνα -και όχι μόνο- πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε -ή ακόμα και κατευθύνθηκε- στη βάση εξουσιαστικών και άλλων πολιτικών συμφερόντων, ακριβώς γιατί κατόρθωσε να μεγεθύνει την απόσταση μεταξύ εκείνων που είχαν πρόσβαση στη γνώση και εκείνων που δεν είχαν πρόσβαση σε πολλά πράγματα εδώ που τα λέμε, αλλά παρ'όλα αυτά ήταν εκείνοι που αποτελούσαν τη βάση της σταθερότητας των συστημάτων και των πολιτειακών μοντέλων διαβίωσης, οπότε και η χειραγώγησή τους ήταν ένα από τα πρώτα και κύρια μελήματα των γνωστικών αρχόντων ανά την Ιστορία.

Και η κουλτούρα -η έννοια που συμπυκνώνει τις κατακτήσεις του ανθρωπίνου νου και τα κατορθώματα της καθημερινής εμπειρίας που θεμελιώνονται πάνω σε λογικά βήματα, σε λογικές σκέψεις, στις ικανότητες και στο μόχθο του ανθρώπου και όχι κάποιας ανώτερης δύναμης ή κάποιου εξωγήινου, πάνω σε κείνα που μπορεί ο άνθρωπος να επινοήσει, να ανακαλύψει, να επεξεργαστεί και να κατανοήσει- η έννοια αυτή, φτάνει πλέον να σημαίνει ακριβώς το αντίθετό της, σημαίνει πλέον την ακύρωσή της. Για να γίνουν αποδεκτά τα σπουδαία πλέον οφείλουν να είναι ακαταλαβίστικα. Μόνο που αυτό δεν ισχύει αντίστροφα και δεν είναι κάθε τι ακαταλαβίστικο και σπουδαίο. Πάρε παράδειγμα τη Lady Gaga, στην οποία δεν έχει εγνωστεί κανένα πραγματικό ταλέντο, πέρα από το να φοράει -ακαταλαβίστικα- εκκεντρικά ρούχα, ας πούμε ρούχα δηλαδή, αφού μπορεί κανείς σε ένα βιντεοκλίπ να τη δει με ένα γήπεδο ποδοσφαίρου στο κεφάλι της ή σε μια φωτογραφία με μια βουβουζέλα στο χέρι και ένα μπεγλέρι νερομπίστολο στις τσέπες που εξέχουν από έναν ολόσωμο καθρέφτη πάνω στον οποίο έχει σχεδιαστεί ένας Τσεγκεβάρα με κούρεμα emo.

Με αφορμή την ταινία έκανα κι άλλες σκέψεις: σχετικά με την αμηχανία που μου προκαλεί η υπερπερσόνα του Λεονάρντο η οποία καλύπτει εκκωφαντικά κάθε ρόλο που παίζει και γι αυτό τελικά σε κάθε ταινία του δεν μπορείς να δεις τον ρόλο που υποδύεται, αλλά τον ίδιο τον Λεονάρντο, την περσόνα που υποδύεται μόνιμα. Επίσης, την αμηχανία που μου προκαλούν τα ακαταλαβίστικα πιστολίδια στα οποία αρέσκεται ο Κρίστοφερ Νόλαν και που από το Μπάτμαν προσπαθώ να καταλάβω ποιοι βαράνε ποιους και γιατί. Την αμηχανία που μου προκαλούν οι διάλογοι με ταχύτητα ριπής πολυβόλου, η οποία -μέσα στη γενική επική ακαταλαβίστικη ατμόσφαιρα- δεν μ'αφήνει να μετρήσω τα όποια σεναριακά κενά, αλλά δεν μου δίνει και να καταλάβω (μη χαθεί και η ακαταλαβίστικη εσάνς, προς θεού). Με λίγα λόγια, ο Νόλαν ξέρει να κάνει ταινίες στις οποίες κανείς δεν καταλαβαίνει πραγματικά τίποτα, κανείς δεν χρειάζεται αληθινά αυτό που πιθανώς θα καταλάβει (μετά από πολύ κόπο), κανείς δεν θα αναρωτηθεί παραπάνω -αφού ό,τι δεν κατάλαβε, είναι σπουδαίο- αλλά για κάποιο διαστροφικό λόγο αυτό αγγίζει τις μέηνστρημ ανησυχίες και τα ποπκορνάτα ήθη που διψάνε και για λίγη κουλτούρα (δηλαδή ...κάτι δυσνόητο). Επίσης, είναι μοναδικός στο να κάνει ταινίες που έχουν τελειώσει στο πρώτο μισάωρο, αλλά τυραννιέσαι άλλες δυο ώρες να χάσκεις μπροστά σε (ακαταλαβίστικα) μπαμ μπουμ και πηγαινέλα, βιώνοντας ανυπόφορα την αίσθηση μιας κινηματογραφικής νεκροφάνειας: η ταινία έχει ήδη σταματήσει να ζει, αλλά δεν λέει να πεθάνει. Και θαρρείς πως ακόμα και η έξοδος του σινεμά είναι κλειδωμένη.

11 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ν'αγιάσει το στόμα σου, αδερφάκι μου.
Μιλάμε για την απάτη της δεκαετίας. Εφυγα στο μισάωρο (είχα και μια μπύρα να τελειώσω) ενώ φάνηκε απ'το δεκάλεπτο για το τί πατάτα μιλάμε, από τον τρόπο που (τον) παίζει το ρόλο του ο ντι Ετσι. Ε, μόλις ενεφανίσθη κι εκείνο το ανήλικο πουτανάκι, εξηφανίσθην εγώ.
Πάντως, μέχρι να σε διαβάσω, είχα μια μικρή αμφιβολία στην άκρη του μυαλού μου (ξέρεις τώρα:"μήπως είμαι αλλού, στη μεγάλη μου πλάνη και νομίζω πώς ζω αλλά έέέέχω πε-θάνει") μετά από τέτοιο και τόσο λιβάνισμα που έχουμε φάει στα μούτρα όλον αυτόν τον καιρό.
Πάω λοιπόν άνετος κι ωραίος να ξαναδώ για 10τη/100τή/1000τή φορά το Γεράκι της Μάλτας. Αν θυμάμαι καλά, είναι μια ταινία που μιλάει πραγματικά για όνειρα.

Rodia είπε...

Εξαιρετικο ποστ. Σπανιο. Ευχαριστω :)

costinho είπε...

Ε όχι και απάτη της δεκαετίας... Ξέρεις πόσες τέτοιες εμφανίζονται κάθε τρεις και λίγο την τελευταία δεκαετία;... Ας μην ήταν ο τεράστιος Χιθ Λέτζερ κι ο Γκάρι Όλντμαν και θα'σου λεγα τι απάτη ολκής θα ήταν και η προηγούμενη ταινία αυτού του καραγκιόζη που την είδε Γούντι Άλεν σε σάηενς φίξιον (ντεμέκ).

Καλά τα λες και για το πουτανάκι. Το οποίο πολύ γρήγορα μπήκε στο ρόλο και στο νόημα. Μιλάμε για φοιτήτρια αστέρι, όχι σαν τις δικές μας τις άπλυτες, τα ξύλα απέλεκητα...

Για την αμφιβολία που είχες, νο ντάουτ. Ναι, ήσουν αλλού: στη μεγάλη τους πλάνη (και νόμιζες πως ζούσαν, αλλά είχαν πεθάνει).

Γεράκι της Μάλτας ρισπέκτ. Και Χίτσκοκ ρισπέκτ που παίζεται αυτόν τον καιρό. Αυτοί οι χολιγουντιανοί νεοκουλτουριαραίοι πρέπει να ξαναδούν αυτά τα κλάσικς για να εννοήσουν πως γυρίζονται οι σωστές ταινίες.

Ροδιά, θενξ. Ε λοτ.

νεκ πογκας είπε...

ωραίο το κοινωνικοπολιτικό του πράγματος, αδιάφορη η κριτική στη ταινία. Δε μου λες τι ήταν ακαταλαβίστικο στη ταινία να καταλάβω και εγώ; Θα συμφωνήσω στο υπερβολικό πιστολίδι (μάλλον αναγκαίο κακό για να καταφέρει να υπογράψει συμβόλαιο με μεγάλο στούντιο δυστυχώς) αλλα θα διαφωνήσω κάθετα σε όλα τα υπόλοιπα.

Σεναριακά κενά είδα ελάχιστα (και πιθανόν με μια δεύτερη ανάγνωση να εξαφανιστούν), ο ντι Κάπριο συμφωνώ ότι δεν ήταν ο καλύτερος ντι Κάπριο που έχω δει αλλά παρόλα αυτα ήταν πολύ καλός (μιλάμε για έναν από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του άλλωστε), το τεχνικό μέρος ήταν άρτιο και πάνω απ΄ολα η ιστορία που εσύ λες ότι μπάζει απο παντού, ήταν έξοχα κολλημένη στα διάφορα επίπεδα ύπνωσης (ακόμα και το εφε του περιβάλλοντος στο απο πάνω επίπεδο που μεταφερόταν στο πιο κάτω σε slow-down φάση ήταν εξαιρετικό).

Θα τομλήμσω να αμφισβητήσω ακόμα και το θέμα με τις εταιρείες τη δουλειά και τα λοιπά χολυγουντιανά που λες, αφού υποθετω οτι ο Νόλαν κλείνει το μάτι στις μεγάλες εταιρείες κ στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους (το φιάσκο των παραγώγων και τα λοιπά), όταν οι κόσμοι που μπαίνει ο ντι καπριο αρχίζουν και διαλύονται αρχίζοντας απο τα κτήρια παραλληλίζοντας το σκηνικο με την καταρευση του αμερικανικου ονειρου. Δε θα το κάνω ομως γαιτι δε μπορω να μπω στο κεφαλι του κ μπορει απλα να ναι η δικια μου εκδοχη.

Το μεγαλύτερο προσόν της ταινίας όμως είναι αλλου. Ειναι στο οτι ενα blockbuster μπορει να μην ειναι ανεγκεφαλο, μπορει να μην ειναι 3ντι (επιτελους), μπορει να εχει νοημα υπαρξης ρε αδερφε.

Οι αφορισμοι σε καθετι χολυγουντιανο δηλωνουν οση στενομυαλια εχουν κ οι απεναντι τυποι που απορριπτουν οτι μη αμερικανικο. Στη τελικη, ο αμερικανικος κινηματογραφος και το χολυγουντ ακομα εχουν προσφερει διαμαντια ταινιες μεσα στο συρφετο των σκουπιδιων που παρουσιαζουν καθε βδομαδα.

costinho είπε...

Πογκάκο, ξέρεις πολύ καλά ότι με ένα ερειστικό "χεστήκαμε" μπορώ να ξεμπερδέψω και να προσπεράσω τα διάφορα ανδρεαδακικά που μου τσαμπουνάς. Θα απαντήσω όμως προς χάριν του δημόσιου διαλόγου.

1. Σ'ευχαριστώ που διαχωρίζεις το "κοινωνικοπολιτικό του πράγματος" από την απλή "κριτική στην ταινία". Δυστυχώς ή ευτυχώς όμως, το φτωχό μυαλό μου ενδιαφέρεται πάντα για την αόρατη ενότητα των πραγμάτων, οπότε οποιοσδήποτε εννοιακός επιμερισμός μου είναι αδιάφορος και ξένος. Δεν είναι άλλο το Χόλιγουντ, άλλο οι νόρμες του. Το ίδιο πράγμα εξετάζω, αλλά μέσα από μια οπτική που χρησιμοποιεί άλλα γυαλιά και όχι αυτά του Δανίκα ή των ταλαίπωρων που ξημεροβραδιάζονται στις Νύχτες Πρεμιέρας.

2. Αν εσύ ορίζεις ως κατανοητά τα περισσότερα που είδες σ'αυτή την πατατοσυρραφή, θα σου κάνω τεστάκια κι άμα απαντήσεις 10 στα 10, φέξε μου. Το χειρότερο όμως είναι ότι και να απαντήσεις σωστά, δηλαδή ακόμα και να είναι όλα κατανόητα, ακόμα κι αν αυτός ο αγώνας κατανόησης και σύνδεσης των νοημάτων και των εικόνων να βγήκε νικηφόρος για σένα, μετά από το αθλητικό του πράγματος, δεν μένει και κάτι παραπάνω να εκτιμήσεις. Η λύση ενός γρίφου που είναι μπερδεμένος, απλά και μόνο για να είναι δύσκολος, είναι ένα τασκ με δυσκολία μεν -ένα κουραστικό mind game- αλλά χωρίς νόημα δε. Ναι, τις καταλάβαμε όλες τις μαλακίες του Νόλαν και όλα αυτά τα δήθεν φουτουριστικά και τις ονειρικές αυθαιρεσίες τρομάρα του. Και;

3. Ακόμα και "ελάχιστα" να είναι τα σεναριακά κενά, δεν πιστεύεις πως είναι κομματάκι χοντρό θέμα για μια ιστορία η οποία κοστίζει δισεκατομμύρια για να την αφηγηθεί κανείς και υπόσχεται ακόμα περισσότερα δισεκατομμύρια στις τσέπες του και στο box office;

4. Για τον Ντι Κάπριο δεν το'πιασες. Δεν ήταν κακός. Ήταν απλά άλλη μια Αλίκη Βουγιουκλάκη, ερωτευμένος με τον εαυτό του και τις μούτες του, τη σοβαροφάνειά του, την ίδια δυσκοιλιότητα σε όλες τις ταινίες (μανιέρα που υποδηλώνει σοβαροφάνεια), με αυτό το απαράμιλλο βλέμμα που πλέον είναι ενήμερο ότι το υπερωκεάνιο θα βυθιστεί, αλλά -δεν γαμιέται- το όσκαρ θα το πάρουμε. Πιστεύω πως η ίδια ταινία θα ήταν απείρως πιο ενδιαφέρουσα με έναν Μπραντ Πιτ, τον μόνο ίσως της γενιάς των όμορφων, που τσαλακώνει την εικόνα του και δημιουργεί πραγματικά διαφορετικές περσόνες ρόλων και μάλιστα έντονα χαρακτηριστικές και πάντα αξιομνημόνευτες (ενδεικτικά αναφέρω: Snatch, Seven, 12 Πίθηκοι, Fight Club, Ocean's Eleven).

Συνεχίζω 5, 6 κλπ σε επόμενο σχόλιο, για να μη χαθούν τα τεκμήρια...

costinho είπε...

5. Το τεχνικό μέρος, ναι ήταν όντως άρτιο, δεν το αμφισβήτησα ποτέ. Και σε δυο-τρεις φάσεις μάλιστα, ήταν εντυπωσιακό. Και;

6. Το "έξοχα κολλημένη στα διάφορα επίπεδα ύπνωσης" θα το σχολιάσω, μόνο αν δεχτείς να μπούμε σε μια κουβέντα, στην οποία και οι δύο θα φανούμε ενήμεροι των θεωριών περί υποσυνείδητου και θα μνημονεύουμε χωρία του Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ. Το παίζουμε πλέον και ειδικοί στα "διάφορα επίπεδα ύπνωσης" τρομάρα μου...

7. Όσο για τα επαναστατικά που ανακαλύπτεις στο μυαλό του Νόλαν, και πάλι θαρρώ πως δεν το'πιασες το μέσατζ. Δεν σχολίασα το σεναριακό νόημα της σουλάτσας του στα όνειρα (καλά κάνει και δουλεύει το παιδί για τις εταιρείες -ξέρεις πόσο δύσκολο είναι να βρεις δουλειά στις μέρες μας;). Αναφέρομαι στη σκηνοθετική κατεύθυνση και τη σεναριακή αισθητική της ταινίας σύμφωνα με τις οποίες οι πρωταγωνιστες στα όνειρα δεν λειτουργούν ως ονειροπόλοι, αλλά μεταφέρουν εκεί όλες τις ψυχώσεις της σύγχρονης κοινωνίας και την ανθρωποκεντρική λογική που διέπει τις κινήσεις και τις σκέψεις τους στην πραγματικότητα, στην ξυπνητή ζωή. Ακόμα κι όταν πρέπει να υπνωθούν για να ονειρευτούν, πάλι δεν είναι ονειροπόλοι, αλλά μαρτυρούν ένα ψυχαναγκασμό (να ονειρευτούν καλά και σώνει) που περισσότερο με παραπέμπει στο περιβάλλον της μίζερης ξυπνητής ζωής, παρά στην ελευθερία που τα όνειρα εξασφαλίζουν (ή έστω: μια νέα φυλακή, αλλά πάντα ονειρική). Δεν αντέχω τόση εκλογίκευση και τόσο σύγχρονο άνθρωπο ακόμα κι εκεί μέσα. Και ακριβώς αυτό είναι που μου τη δίνει στις χολιγουντιανές νόρμες: το ότι έχουν γαμήσει πέρα ως πέρα την αισθητική της πραγματικής ποιητικής σύνδεσης και της ονειρικής αυθαιρεσίας, δείγματα της οποίας μας συγκίνησαν απέραντα στις ταινίες του Ταρκόφσκι -αλλά και στο υπέροχο βιβλίο του 'Σμιλεύοντας το Χρόνο', το οποίο φυσικά και στο συστήνω χωρίς καμία επιφύλαξη. Η όλη φάση αυτή μου θυμίζει περίπου και τη μυθολογία γύρω από τους εξωγήινους και την εικόνα που έχουμε γι αυτά τα πλάσματα: ανθρωπόμορφα στο περίπου, με κανά δάχτυλο παραπάνω, με στόμα και γλώσσα, αλλά λίγο περίεργη διάλεκτο, με τρία βυζιά (Total Recall ολέ!), βάδισμα, σκέψη, όπλα, παρόμοια τεχνολογία (αλλά καλύτερη) κελιπά κελιπά.

8. Νιώθω ότι με αδικείς όταν μιλάς για "αφορισμούς σε καθετί χολυγουντιανό" για να δικαιολογήσεις τη στενομυαλιά μου κι αυτό γιατί:
(α) ποτέ δεν αναθεμάτισα αυτό το καθετί
(β) δεν χρειάζεται να τη δικαιολογήσεις για να τη δεχτώ -την έχω, το ξέρω, αλλά περιμένω από τους φίλους να μη μου το χτυπάνε συνέχεια, μπας και γίνω καλύτερος άνθρωπος :P

Φιλάκια (ολέ)

costinho είπε...

Και για να έχω και μια πρόταση -και μάλιστα από Αμερική μεριά- σου λέω να βρεις το 'Waking Life' του Ρίτσαρντ Λινκλέητερ αν δεν το'χεις δει, το οποίο χορεύει κι αυτό πάνω (κάτω) στη λεπτή γραμμή που χωρίζει τις έννοιες πραγματικότητα και όνειρα, και είναι συνάμα ονειρικό τόσο στη φόρμα του όσο και στη γραφή του.

Philip είπε...

kai afoumilate gia oneiriko sinema kai oneira as afisoume ta klise twn waking life h tou scanner darkly kai deite to stalker tou tarkovsky, to Mother and Son tou Sokurov. To mulholland drive pou kanei kritikh sto hollywood timontas omws tis hollywoodianes tainies pou den htan ths sxolhs bruckeheimer kai Michael Bay alla tou kalou amerikanikou kinhmatografou pou o kosmos exei mperdepsei me ton Bush, tis vomves kai to anousio uper8eama tupou avatar

Ανώνυμος είπε...

Costinho κι εγώ πραγματικά απορώ τι δεν κατάλαβες. Τόσο δύσκολο ήταν πια? Οκ κι εμένα ένα δυο πράγματα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα στο μυαλό μου αλλά θεωρώ πως μια δεύτερη φορά αν το δω θα ναι όλα ok. Αλλά δεν έκανα κανέναν άθλο για να συνδέσω τις εικόνες και τα νοήματα…
Και διαβάζω τα σχόλια και τη μια διαμαρτύρεσαι και λες ότι ήταν ολο ακαταλαβίστικο για να μας το παίξει ο Νολαν και καλά μου κουλτούρα και μετά που σου λέει κάποιος ότι το κατάλαβε λες ότι σιγά ποιο το νόημα να το καταλάβεις δεν έχεις κάτι παραπάνω να εκτιμήσεις κλπ. Τελικά θες να είναι η ταινία περίπλοκη η δεν θες αποφάσισε? Αν δεν έπιασες εσύ τα νοήματα της ταινίας δεν σου φταίει κανείς…
Μάλλον πρέπει να την δεις άλλη μια μήπως τη καταλάβεις…

costinho είπε...

Ανώνυμε φίλε,

πρώτον, οι ταινίες που με γοητεύουν δεν είναι γρίφοι που πρέπει να τις δεις πέντε φορές για να κατέχεις το σεναριακό νήμα.

δεύτερον, έχω το δικαίωμα να γράφω στο μπλογκ μου για τις ταινίες που με γοητεύουν και να διατυπώνω τις σκέψεις μου για όσες δεν με γοητεύουν και, όπως θα κατάλαβες, ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνει ταινίες ο Νόλαν μου φαίνεται από μπανάλ (σιγά τα ωά δηλαδή) μέχρι τρομερά βαρετός.

τρίτον, το άτοπο που μου χρεώνεις δεν είναι καθόλου άτοπο, αλλά είναι ακριβώς το πόιντ της σκέψης μου: ότι αυτές οι ταινίες δημιουργούν επιτηδευμένα μια ατμόσφαιρα μέσα στην οποία κανείς δεν μπορεί να ορκιστεί ότι κατάλαβε πλήρως (αυτό που έπρεπε να καταλάβει), ενώ ακόμα και αυτό που κρύβεται ως έπαθλο για εκείνον που θα καταλάβει (ακόμα και τα πάντα) είναι κενό νοήματος ή άχρηστο.

Δεν είπα πουθενά ότι δεν κατάλαβα τι γινόταν στην ταινία -πέρα από τα αναίτια πιστολίδια, ειδικά στο χιόνι, όπου γλάρωνα γιατί είχα κουραστεί να προσπαθώ να εξακριβώσω ποιοι βαράνε ποιους και πέρα από διάφορες μπουρδολογίες στους διαλόγους με τα διάφορα επίπεδα ύπνωσης και τις τεχνικές των ονείρων (αν είναι δυνατόν!).

Αντιστρέφω λοιπόν το σχόλιο και σε καλώ να μου πεις εσύ τι κατάλαβες. Και πόση σημασία είχε αυτό τελικά. Γιατί, στο τέλος, τα έργα κρίνονται από αυτό που προτείνουν και όχι από το βαθμό δυσκολίας παρακολούθησής τους ή τα επίπεδα πολυπλοκότητας με τα οποία φορτώνεται η φόρμα τους.

costinho είπε...

Και να συμπληρώσω, φυσικά, ότι μετά από αυτή την ταινία -και όλη τη φιλολογία- δεν αναγνωρίζω πλέον ΚΑΜΙΑ δικαιολογία σε φίλους και λοιπούς που γκρινιάζουν όταν είναι να επιλέξουμε ταινία και νιαουρίζουν "πάρε κάτι ελαφρύ μωρέ και όχι αυτά τα κουλτουριάρικα". Όπως επίσης μετά από το χαμένο 3ωρο του Τιτανικού δεν υπάρχει η δικαιολογία περί μεγάλης και κουραστικής ταινίας. Κοινώς, ποπκορνάτοι μου, βάλατε τα χέρια σας και βγάλατε τα μάτια σας, μουαχαχα...

 
 
 
 
Edited by © bananiotis