black flag

"Μετά από πολλή σκέψη, αποφάσισα τελικά ότι πρέπει να ακυρώσω τις δύο συναυλίες μου στο Ισραήλ που ήταν προγραμματισμένες για τις 30 Ιουνίου και την 1η Ιουλίου.

Ζει κανείς με την ελπίδα ότι η μουσική είναι κάτι παραπάνω από απλός θόρυβος που γεμίζει έναν κενό χρόνο, είτε είναι χαρούμενη, είτε είναι μοιρολόϊ. Κι ύστερα υπάρχουν περιστάσεις που απλώς και μόνο το ότι προστίθεται το όνομά σου σε ένα συναυλιακό πρόγραμμα μπορεί να ερμηνευθεί ως πολιτική πράξη που αντηχεί πολύ περισσότερο απ’ οποιοδήποτε τραγούδι και μπορεί να υποτεθεί ότι δε νοιάζεσαι για τα βάσανα των αθώων. Δεν μπορώ παρά να πιστέψω ότι ανάμεσα στο κοινό που θα παρακολουθούσε τις συναυλίες μου θα υπήρχαν αρκετοί άνθρωποι που αμφισβητούν την πολιτική της κυβέρνησής τους σχετικά με τον εποικισμό και που αποδοκιμάζουν τις συνθήκες του εκφοβισμού, του εξευτελισμού και όσα ακόμα χειρότερα αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι πολίτες, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας.

Έχω επίσης μεγάλη επίγνωση της ευαισθησίας αυτών των θεμάτων, στον απόηχο τόσων πολλών πράξεων βίας που διαπράχθηκαν στο όνομα της απελευθέρωσης. Κάποιοι θα θεωρήσουν ότι δεν μπορείς να ξέρεις χωρίς να έχεις προσωπική εμπειρία, αλλά αν αυτά τα ζητήματα είναι υπερβολικά κρίσιμα και περίπλοκα για να τα διαπραγματευτείς σε μία συναυλία, τότε είναι επίσης απλώς αδύνατον να γυρίσεις και να κοιτάξεις αλλού.

Ζητώ ειλικρινά συγνώμη, για την όποια απογοήτευση, από κάθε έναν που έχει ήδη προμηθευτεί εισιτήριο καθώς και από τους διοργανωτές. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους των ισραηλινών μέσων ενημέρωσης, με τους οποίους είχα συζητήσεις εξαιρετικά ωφέλιμες και διαφωτιστικές. Εκείνοι μπορεί να θεωρούν αυτή την ανταλλαγή απόψεων ως χάσιμο του χρόνου τους αλλά για μένα είχε μεγάλη αξία και με βοήθησε να εκτιμήσω την πολιτιστική σκηνή. Ελπίζω να μπορείτε να καταλάβετε ότι δεν παίρνω αυτή την απόφαση με ελαφρότητα ή για να πάρω θέση πίσω από οποιοδήποτε σημαία, ούτε ότι είναι κάτι για το οποίο φαντάζομαι ότι κατέχω οποιαδήποτε μοναδική ή αιώνια αλήθεια. Είναι ζήτημα ενστίκτου και συνείδησης.

Υπήρξε αναγκαίο να κλείσω τελείως τον διακόπτη και να απομονώσω τα ψέμματα της προπαγάνδας, το διπλό παιχνίδι και την υστερική γλώσσα της πολιτικής, τη ματαιότητα και τον εγωκεντρισμό των δημοσίων σχέσεων, για να μπορέσω τελικά να ξεδιαλύνω τις δικές μου αλληλοσυγκρουόμενες σκέψεις. Κατέληξα στα εξής συμπεράσματα:

Το λιγότερο που πρέπει να κάνει κάποιος, είναι να λάβει υπ’ όψιν του, το όποιο λογικό επιχείρημα προηγείται της καταφυγής σε πιο απελπισμένες μεθόδους. Μερικές φορές η παύση στη μουσική είναι πολύ καλύτερη από το να προσθέτεις ένα θόρυβο που δημιουργεί παράσιτα κι έτσι να την κάνεις να χαθεί. Δεν φαντάζομαι ότι θα ξαναλάβω πρόσκληση για να παίξω στο Ισραήλ, κάτι που είναι λυπηρό, μπορώ ομως να φανταστώ καλύτερες εποχές όπου δεν θα έγραφα κάτι τέτοιο.

Με ελπίδα για ειρήνη και κατανόηση,

Έλβις Κοστέλο"

Με αυτό το κείμενο, όπως δημοσιεύεται και στο προσωπικό website του, ο Έλβις Κοστέλο ακύρωσε τις δύο προγραμματισμένες συναυλίες του στο Ισραήλ για το τέλος Ιουνίου. Το ορίτζιναλ κείμενο εδώ. Δεν είναι ο μόνος βέβαια. Gil Scott-Heron, Santana, Pixies ("λόγω γεγονότων που μας ξεπερνούν"), Klaxons και Gorillaz Soundsystem, έπραξαν το ίδιο. Δεν σηκώνει περαιτέρω σχολιασμό το θέμα. Απλά όταν θα ξαναναφερθουμε στα τόσα και τόσα φράγκα που βγάζουν οι μεγάλες φίρμες, ας έχουμε και υπ'όψη μας ότι κάποιες από αυτές έχουν τόσα και τόσα guts να κάνουν τόσο ισχυρά και ουσιαστικά πολιτικά statements. Και κάποια στιγμή να χρεωθεί ότι η μεγαλύτερη αμφισβήτηση -εν είδει κινήματος- στις πολεμικές ορέξεις του νέου Άξονα, που καθοδηγεί δεκαετίες τώρα η διαπλανητική κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχει προέλθει από το εσωτερικό των ΗΠΑ. Για να βλέπουμε και να μαθαίνουμε. Και τώρα βάλτε στο πικάπ λίγο Black Flag να γουστάρετε.

ΑΠΟΨΕ ΕΝΩΤΙΚΟ ΛΑΗΒ!

ΕΚΤΑΚΤΟΝ ΕΝΩΤΙΚΟΝ ΚΑΛΕΣΜΑ!!!!

Η ευρύτερη μουσική παρέα γύρω από τους NIGHT ON EARTH, τους JUKEJOINT ALLIGATORS, ΡΕΜΠΕΤΕΗΤΟΡΣ και λοιπούς αλανέητορς, μαζί με λογής λογής ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥΣ που θα ανταποκριθούν στο κάλεσμα και τη συνεύρεση,

θα παίζουν παρεϊστικα και συνομωτικά ΑΠΟΨΕ ΤΡΙΤΗ, 1 IOYNIOY

στο ΚΑΦΕ ΑΛΑΒΑΣΤΡΟΝ (Δαμάρεως 78 & Φρύνης)

εν είδει μιας απάντησης στα άλλα συνομωτικά και επικίνδυνα παρεϊστικα κόλπα,
αυτά που σκοτώνουν κόσμο, που σκοτώνουν όχι συνανθρώπους, αλλά ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ,
κόλπα που δεν θέλουν καράβια, παρά μόνο τσιμέντα, τείχη και λωρίδες,
κόλπα τα οποία κανονίζονται στην πλάτη μας και με τις πλάτες μας,
όσο δεν μιλάμε, όσο δεν ακούμε, όσο κάνουμε ότι δεν βλέπουμε.

ΑΠΟΨΕ ΛΟΙΠΟΝ ΤΡΙΤΗ, ΜΕ ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, ΑΛΛΑ ΜΕ ΨΥΧΗ

και με τη σκέψη μας στο δοκιμαζόμενο Παλαιστινιακό λαό, αλλά και τον ηρωικό στόλο των καραβιών για τη Γάζα, που για καλό πηγαίναν και το κακό τους βρήκε, το πολύ κακό όμως, το πραγματικό Κακό...

Να πέφτουν τα εσεμέσια, τα μέηλ και τα τηλέφωνα...
Το κάλεσμα είναι ενωτικό και για καλό σκοπό!

στις 22.30

(χρήσιμη ενημέρωση: υπάρχει ολονύχτιο τρόλεϊ γραμμή 11 - Παγκράτι-Πατήσια, διασχίζει όλο το κέντρο και την Πατησίων και έχει στάση ακριβώς στη συμβολή Δαμάρεως & Φρύνης)

Είπαν...

Κάποτε οκτώ παιδιά φρόντιζαν μια Μάνα,
τώρα όλοι μαζί τρέχουμε πίσω απο ένα εγγόνι...

Κάποτε ήταν ένας Κινέζος,
τώρα άντε μέτρα τους...

Κάποτε ο Άνθρωπος θα ζεί με ηρεμία,
τώρα φουρτούνες και ναυάγια...

Κάποτε ήταν μαζεμένοι σε ένα σπίτι στο χωριό,
ο νοικοκύρης θέλωντας να διώξει με τρόπο τους συγχωριανούς
λέει φωναχτά στην γυναίκα του:
"Τώρα γυναίκα δεν πάμε για ύπνο γιατί
μπορεί να θέλουν να φύγουν οι ανθρώποι!"...

Κοιμήθηκαν αυτοί καλά κι ας φύγαν έτσι οι ανθρώποι...

Καλό μήνα και καλό καλοκαίρι
μοναδικέ μου αναγνώστη!

η γλώσσα της αλήθειας

"Τα σημερινά τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν τη στρατιωτική επέμβαση κατά στολίσκου πλοίων ακτιβιστών με κατεύθυνση τη Γάζα, είναι καταδικαστέα και απαράδεκτα", η δήλωση του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου.

Τα γεγονότα, όχι οι φόνοι. Τα γεγονότα μετά, όχι η ίδια η στρατιωτική επέμβαση. Απαράδεκτα, όχι εκτός διεθνούς δικαίου. Καταδικαστέα, και όχι έξω από οποιαδήποτε έννοια ηθικής ή ανθρωπισμού. Οι σωστές λέξεις θα λέγονταν απ'το στόμα του πιθανώς αν άνηκε ακόμα στην αντιπολίτευση. Αυτή η λεπτή γραμμή είναι που ορίζει και την ηθική του πολιτικού άλλωστε: το κίνητρο, όχι η πράξη.

"Η βία που ασκήθηκε είχε τραγικά αποτελέσματα που μας προκαλούν βαθύτατη θλίψη" συνέχισε.
Η βία που ασκήθηκε. Τρίτος ενικός, με σύνταξη παθητικής φωνής. Ασκήθηκε, γενικά και αόριστα, από κάποιον, κάπου. Ή και από μόνη της, who knows... Τα αποτελέσματά της, βέβαια, μας προκαλούν τη θλίψη. Τη βαθύτατη. Τα αποτελέσματα, όχι οι θάνατοι. Ελληνικά, η πλέον πλούσια γλώσσα. Σου επιτρέπει να τα πεις με τόσους διαφορετικούς τρόπους, όσες και οι θέσεις του κοινοβουλίου. Ανάλογα σε ποια κάθεσαι.

"Οι στρατιώτες αντέδρασαν όπως έπρεπε. Θεωρούσαν ότι είχαν να κάνουν με υπέρμαχους ενός ανθρωπιστικού σκοπού, αλλά τελικά είχαν να κάνουν με αλήτες. Δεν σκοτώθηκαν εννιά ειρηνιστές, αλλά εννιά αλήτες", από τη δήλωση του υφυπουργού Άμυνας του Ισραήλ, Ματάν Βιλνάι.
Ακριβώς. Στους ειρηνιστές, να το συζητήσουμε. Αν αποδειχθεί στη νεκροψία ότι ήσαν όλοι τους ειρηνισταί, τότε ναι, να ζητήσουμε και μια συγγνώμη, ναι, να πούμε ότι μάλλον οι στρατιώτες δεν αντέδρασαν ακριβώς όπως έπρεπε, αυτό να πούμε. Ήταν αλήτες όμως, άρα τους έπρεπε ο θάνατος. Αυτό δεν το συζητάμε. Ποιος θα το συζητούσε άλλωστε;

Στην από δω μεριά μας, όταν πεθαίνει κανένας αλήτης -ας πούμε δεκαπεντάχρονος που λέει κι ο συνήγορος- βγαίνουμε για καμιά διαδήλωση, κανά κάψιμο, αλλά όχι όλοι, μόνο οι όμοιοι, οι αλήτες. Αυτοί που υποστηρίζουν και τα καράβια που πάνε στην άλλη μεριά. Και ούτε το συζητάμε παραπάνω. Ποιοι τον φάγαν τον αλήτη, γιατί τον φάγαν, πως τον φάγαν... Όχι. 6 Ιουνίου σπίτια τους.

Στα αλήτικα μέρα πεθαίνουν οι αλήτες. Στα μέρη υπεράνω πάσης υποψίας -στις τράπεζες ας πούμε- πεθαίνουν οι αθώοι. Και στις δύο περιπτώσεις κάποιοι πεθαίνουν, αλλά δεν είναι αυτό ουσιαστικά που μας πειράζει και μας οργίζει, αλλά κάτι άλλο πίσω από αυτό. Δεν είναι ο θάνατος που φορτίζει τη θλίψη μας ή την οργή μας. Δεν είναι η ίδια η απώλεια. Ούτε αυτή η αδυσώπητη νομιμοποίηση -ηθική ή νομοθετική- κάθε άδικης απώλειας. ...Είναι η γλώσσα της αλήθειας που κομπιάζει, που διχαλώνει, και δεν μας αφήνει να λέμε τα πράγματα με τ'όνομα που τους δώσαμε back then: φόνος, θάνατος, απώλεια, ανθρώπινη ζωή. Όσο δεχόμαστε αντ'αυτών τους νεολογισμούς γεγονότα, αποτελέσματα, καταδικαστέα, απαράδεκτα, βία που ασκήθηκε, τόσο η γλώσσα θα ξεχνάει, θα διχαλώνει κι άλλο, θα σκίζεται στα δύο, θα αιμορραγεί, και σε λίγο -σε πολύ λίγο- δεν θα μπορεί ούτε κραυγή να βγάλει. Ως γνωστόν, ο μουγκός ούτε να κραυγάσει μπορεί.

Ισραήλ ενωμένο ποτέ νικημένο

Και τώρα είναι η ώρα της σιωπής. Είναι η ώρα να ενώσουμε όλοι τις δυνάμεις μας, της σκέψη μας, τις ευχές μας, τις προσευχές μας, να αγγίξουμε τα χέρια, να πλησιάσουμε τις καρδιές μας, να ταιριάξουμε τις φωνές μας έτσι που να γίνουν μία φωνή, μία λαλιά, μία κραυγή, που μαζί με τα ηρωικά όπλα των ισραηλινών μαχητών και την αυταπάρνηση των αδελφών μας απ'τη Γη της Επαγγελίας, θα ρίξουν στο βυθό και τα τρία σιχαμένα πλοία, θα τους στείλουν όλους στο διάολο, όλους αυτούς τους ακτιβιστές -συριζαίοι μάλλον θα'ναι και δαύτοι. Μετά θα απαιτήσουμε, με κάθε τρόπο, με κάθε ρανίδα του αίματός μας, και κυρίως με ΓΚΡΟΥΠ ΣΤΟ ΦΕΗΣΜΠΟΥΚ ΜΑΛΑΚΑ ΜΟΥ, να προελάσει ο μεγαλύτερος στρατός που άνδρωσε ποτέ η διεθνής προβοκάτσια, πέρα και από τα όρια των χωρικών ύδατων του. Τεπελένι, Άγιοι Σαράντα, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Κουσάντασι, Εσκί Σεχίρ, πάλι με χρόνια με καιρούς κι αυτά δικά τους να'ναι, και μετά να φτάσουν Βαλκάνια, όλα ίσωμα κι εκεί, όλα λίμπα, να μην μείνει κολυμπηθρόξυλο, να μας φάνε όλους ζωντανούς, να μας σουβλίσουν, να πιάσουν και Αφρική, να πάνε και μέχρι την Ισπανία και μετά να ανέβουν, Γαλλίες, Γερμανίες, Αυστρίες, όλα ίσωμα λέμε. Να εξαφανιστεί εντελώς η Παλαιστίνη και κάθε υποψία παλαιστινιακού breed, να αφανιστεί το είδος από το χάρτη, πως το λένε, να μην υπάρχει ούτε σε δείγμα στα εργαστήρια των επιστημόνων. Ίσως να μην έχει και πολλή σημασία τότε άλλωστε. Αφού ήδη έχει εξαφανιστεί απ'τα είδη η αξιοπρέπειά μας και η φωνή που καλούσε για έναν άλλο κόσμο, για την άλλη μεριά, ο αφανισμός της έμβιας ύλης θα είναι κάτι το τυπικό, κάτι σαν ληξιαρχική πράξη θανάτου. Δεν θα υπάρχει και κανείς να τον καταγράψει. Όταν έχει πεθάνει ο άνθρωπος μέσα μας, το κουκούλι απ'έξω είναι μια λεπτομέρεια, είναι νεκρά κύτταρα, είναι νεκρός οργανισμός.

Καμιά φορά αργά τα μεσάνυχτα, χαζεύω ένα μελλοντολογικό ντοκιμαντέρ στο κρατικό κανάλι, για να με πάρει ο ύπνος. Έχει τον τίτλο 100 χρόνια μετά τον άνθρωπο ή κάπως έτσι, και προσπαθεί να φανταστεί και να εικονοποιήσει τι θα συμβαίνει στη γη, αν αφανιστεί εντελώς ο άνθρωπος. 100 περίπου χρόνια μετά το Ισραήλ, με εικόνες πραγματικές, καθόλου υποθετικές, καθόλου σεναριακές ή συνωμοσιολογικές, καθόλου στημένες, δεν με παίρνει με τίποτα ο ύπνος.

Το απόγευμα στις 7 έχει διαμαρτυρία έξω από την ισραηλινή πρεσβεία.

αν τους τρομάζαν τα νέα μέτρα (update)

Η φωτογραφία είναι από τις ανασκαφές στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, οι οποίες είχαν φέρει στο φως έναν ομαδικό τάφο της κλασικής αρχαιότητας, με 16 ανδρικούς σκελετούς. Πρόκειται για καταδικασμένους εις θάνατον, οι οποίοι τιμωρήθηκαν με καθήλωση και απέθαναν από ασιτία, κάτι σαν τη σταύρωση δηλαδής. Η συγκεκριμένη μορφή τιμωρίας είχε σκοπό τον αποτυμπανισμό (εξ ου και η ασιτία) -σε συμβολικό επίπεδο πάντα, αφού έτσι κι αλλιώς οι κατάδικοι θα πέθαιναν- και συνηθιζόταν για εγκλήματα που προκαλούσαν το κοινό αίσθημα. Ένα μικρό update στο προ-προ-προηγούμενο ποστ...

Στο κελί 33

Sad but true!

Επειδή η όρεξη των Θεσσαλονικιών μουσικόφιλων είναι αντιστρόφως ανάλογη της υπευθυνότητας των Θεσσαλονικιών promoters -συγκεκριμένα του Block 33- το λάηβ της Παρασκευής ΔΕΝ ΘΑ πραγματοποιηθεί, με υπαιτιότητα του συναυλιακού χώρου και μόνο.

Αντιλαμβανόμενοι την αναστάτωση που προκύπτει, την αρβύλα που θα πέσει, και την δυσπιστία που πιθανώς ακολουθήσει, ζητάμε προκαταβολικά και ειλικρινά ΣΥΓΓΝΩΜΗ απ'όλους γι αυτή τη ματαίωση, γιατί γνωρίζουμε ότι δεν θα τη ζητήσει κάποιος άλλος ως οφείλει.

Εντελώς αντιεπαγγελματικά εκ μέρους του Block 33, μόλις πέντε μέρες πριν το προγραμματισμένο λάηβ, με μια καθόλου σοβαρή δικαιολογία περί κακού promotion (!!!) -και ενώ εμείς προσπαθούσαμε να εξαντλήσουμε την πιθανότητα να γίνει το λάηβ, έστω και με κόστος δικό μας- βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση να πληροφορούμε το κοινό μας για τους λόγους μιας ακύρωσης -λόγοι οι οποίοι προφανώς πήραν μπάλα και τους FILM, των οποίων το λάηβ (προγραμματισμένο την προηγούμενη μέρα, Πέμπτη) ακυρώθηκε κι αυτό, με διαφορετική δικαιολογία όμως!

Έτσι όπως έχουν πλέον τα πράγματα, η πιθανότητα να ανέβουμε στη Σαλόνικα φαίνεται να στενεύει όλο και περισσότερο, αφού ΚΑΘΕ μας επαφή με promoter ή ιδιοκτήτη χώρου, υπήρξε από προβληματική εώς οικονομικά επώδυνη, χωρίς το οικονομικό θέμα να είναι το βασικό που συντελεί στην αναξιοπιστία που τους χαρακτηρίζει. Σχεδόν έχουμε εξαντλήσει όλες τις πιθανές οδούς και τους συναυλιακούς χώρους. Η περίπτωση της αυτοδιοργάνωσης φαίνεται μονόδρομος, αλλά αυτό είναι κάτι που απαιτεί και την έμπρακτη προσφορά του σαλονικιώτικου κοινού, οπότε θα επανέλθουμε, γιατί ΠΡΕΠΕΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΑΝΤΑΜΩΣΟΥΜΕ!

Περιμένουμε μια τουλάχιστον σοβαρή και αξιοπρεπή απάντηση εκ μέρους των διοργανωτών σχετικά με το τι πραγματικά τρέχει με το χώρο και τα διαχειριστικά τους και ποιος είναι ο λόγος που τους επιτρέπει να παίζουν με την αφοσίωση και την περδικούλα των ελληνικών σχημάτων, τα οποία εκμεταλλεύονται ως καβάντζα για να πληρείται το απαραίτητο underground προφίλ, αλλά και για να γίνεται τζίρος και τζέρτζελο, να μπαίνει κανά ψιλό στο ταμείο, χωρίς να χρειάζεται να μπαίνει το χέρι στην τσέπη.

Τέλος, περιμένουμε εκ μέρους τους την ανακοίνωση της ματαίωσης που υποσχέθηκαν έτσι ώστε να πληροφορεί ΕΓΚΥΡΑ το κοινό και "να μην εκθέτει τη μπάντα", και όχι φυσικά αυτό το στεγνό δελτίο τύπου που έστειλαν στα τοπικά μέσα.

Καλή αντάμωση στα γουναράδικα!

disconnect

Έχει ατονήσει τούτο το μπλογκ, μου είπε κάποιος φίλος. Πράγματι. Ακολουθεί ίσως την πραγματικότητα, η οποία έχει ατονήσει κι εκείνη. Δικαιολογία; Ίσως. Ακούω και διαβάζω, όμως, συνεχώς γύρω μου για τον πάτο που έχουμε πιάσει, για την αλλαγή που πρέπει να έρθει, για το δεν πάει άλλο, για τη νέα πνοή που οφείλουμε να δώσουμε στην καθημερινότητά μας, στα σχέδιά μας, στα κανονίσματά μας, στον τρόπο επικοινωνίας μας.Τα ακούω βερεσέ, χρόνια τώρα. Τα λέω κιόλας, αμέ. Τα βλέπω και γκρουπάκια στο φεήσμπουκ -γκρουπάκια που ξεκινάνε πάντα με το απαιτούμε να... Και πατάνε οι φίλοι το κλικ -γιατί είναι φίλοι, όχι αστεία- και ο κόσμος αλλάζει. Η ευαισθησία βρήκε τη χαραμάδα της. Η πραγματικότητα εκεί όμως, ίδια, απαράλλαχτη. Με περισσότερη θλίψη, με σαγόνια κατεβασμένα, με αμήχανα βλέμματα, με άγαρμπες κινήσεις. Διαγωνισμός γιουροβίζιον, διαφημιστικά τουρισμού, μια ζωή όλο τα ίδια, opa, geia sou, kalimera, do you like μαμαζέλ de Greece, φολκλόρ, φολκλόρ, φολκλόρ. Μια Ελλάδα στο γύψο, όχι των συνταγματαρχών, αλλά στο γύψο τον νεότερο, το δικό μας, τον ολόδικό μας, το δήθεν μεταπολιτευικό, το δήθεν πολιτισμένο, τον αναβαθμισμένο, τον ντεμέκ εξευρωπαϊσμένο. Ασφυξία. Όχι από αυτή που ξεψύχησαν οι ταλαίπωροι της Μαρφίν, αλλά από εκείνη που μας πεθαίνει όλους σιγά σιγά ή μας διώχνει πιο μακριά από παντού. Που ίσως -ίσως- μας δείξει τη μοίρα που μας φωνάζει από την άλλη μεριά.

Κι η άλλη μεριά έχει μουσική πραγματική, έχει φίλους καθισμένους γύρω απ'το πικάπ, έχει βόλτες στην Αθηνάς χωρίς στραβοκοιτάγματα στους μετανάστες, έχει ανέκδοτα και τρανταχτά γέλια μέχρι το πρωί, έχει τις απίθανες ιστορίες του Πέτρου, τα σκιρτήματα του Γιαννάκη, τις μούτες του Τζόνη, τα σκιτσάκια και τους λεκέδες του Δούλου, τα νέα τραγούδια που ξεπήδησαν στο στούντιο μόλις χτες, τους αυτοσχεδιασμούς, τις συνευρέσεις, τον καθαρό αέρα, το καθαρό πεζοδρόμιο -ναι, το καθαρό πεζοδρόμιο- τις ερωτήσεις, τις απαντήσεις που φέρνουν καινούριες ερωτήσεις, το χαμόγελο της Χριστίνας, τα χαμόγελα των φίλων, όλων των φίλων. Έχει πολιτισμό πραγματικό, κόσμο να λέει καλημέρα και όχι άντε γαμήσου, ανθρώπους χαρούμενους στο ξεκίνημα της μέρας και όχι ζοχαδιασμένους, έχει ταξιτζήδες που δεν το παίζουν βλάκες κάνοντας το γύρο του τετραγώνου για να βγάλουν ένα ευρώ παραπάνω, έχει λεωφορεία στην ώρα τους, έχει δημόσιους υπαλλήλους να σε εξυπηρετούν και να κάνουν τη δουλειά τους, έχει τραγούδι κι όχι play back, έχει διακοπές και όχι τουρισμό, έχει παραγωγή και δημιουργία και όχι δάνεια και χρέη, έχει λόγο κι όχι χάχανα, έχει άποψη κι όχι δελτία τύπου, έχει ενώσεις και επαφές, όχι αποσυνδέσεις. Το πέρασμα στην άλλη μεριά όμως αργεί.

Πίσω στην ασφυξία μας και στο φολκόρ λοιπόν, το πρώτο Unplugged του (ελληνικού) MTV στην Ελλάδα είναι γεγονός! Δεν είναι οι Pearl Jam, ούτε η Bjork. Ούτε καν κάποιο γκρουπάκι, εδώ της παρέας. Είναι η Δέσποινα Βάνδη. Λάβετε μέρος στο διαγωνισμό του what's up για να ζήσετε την original εμπειρία. Απολαύστε την λοιπόν. ΚΑΙ unplugged. Unplug.

Όπως θα το'λεγε κι ο γερο-Henry, I want to disconnect myself, pull my brain stem out and unplug myself. Disconnect myself.

δεν μας τρομάζουν τα νέα μέτρα

Αθήνα, πάρκο Γουδή, 28 Νοεμβρίου 1925. Οι αξιωματικοί Δρακάτος και Ζαριφόπουλος θανατώνονται δι απαγχονισμού, μετά από καταδίκη για καταχρήσεις εις βάρος του Δημοσίου, επί δικτατορίας Θεόδωρου Πάγκαλου. Η μοναδική φωτογραφία ανήκει στον εργάτη της ιστορικής καταγραφής, φωτογράφο Παύλο Πουλίδη.

Κρίση, με πιάνει Κρίση...

Ήλπιζα πως δεν θα πέσω θύμα της Κρίσης. Όχι γιατί έχω αλλά γιατί δεν έχω. Δεν έχω δάνεια, δεν έχω γυναίκα και παιδιά, δεν ζω lifestyle με απλήρωτο αυτοκίνητο. Ένα ενοίκιο παλεύω και ότι αγοράζω απο βιβλία και cd. Τελικά όμως με πλημμύρισαν τυφλές ελπίδες και πλέον έγινα και εγώ άλλο ένα θύμα της Κρίσης αφού δεν μπορώ να βρω εισιτήρια για να πάω στο νησί το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Το πιστεύεις μοναδικέ μας αναγνώστη; Εντάξει παραδοσιακά θα μου πείς και εσύ τελευταία στιγμή πάλι αλλά δεν ήταν λογική η σκέψη μου πως λόγο της Κρίσης ποιοί θα έδιναν τα 120ευρώ του Highspeed για την Παροναξία για δύο μέρες συν τα έξοδα διασκέδασης! Εγώ θα σκεφτόμουν, αν είχα Κρίση, οικονομία για το καλοκαίρι που δεν ξέρουμε και τι μας ετοιμάζουν! Άσε που ένας άλλος λόγος είναι πως περίμενα μήπως υπάρξει κάποια ανάγκη στην δουλειά μου όπως σήμερα που καλύπτω μια συνάδελφο η οποία απέργησε για να φύγει πενθήμερο. Αλήθεια ρώτησα έναν φίλο "αλήτη, ρουφιάνο, δημοσιογράφο", καλό παιδί κατα τα άλλα, αν υπάρχει κάποια συνεδρία στην Βουλή σήμερα και για αυτό επιλέχτηκε η σημερινή μέρα για την απεργία, μου απάντησε αρνητικά... τι κρίμα να μην μπορώ να την κάνω και εγώ αύριο και να έφευγα απο σήμερα για το πενθήμερο στο νησί, αν και δεν ρώτησα για τα σημερινά δρομολόγια. Άσε μην πέσω απο κάνα σύννεφο πάλι ως Έλ-ληνας. Το πρωί άκουγα και τον πρόεδρο των καθηγητών να λέει πως το να κρεμάσουν τις εξετάσεις των μαθητών είναι κάτι που αφορά το μέλλον της νέας γενιάς, για τα παιδιά το κάνουν όπως και για τα παιδιά τόσα χρόνια συντηρούν οι ίδιοι το κύκλωμα της παραπαιδείας ή μήπως φταίνε τα παλιόπαιδα που δεν συγκεντρώνονται στην τάξη; Προχθές είδα και τον "μέγα συνθέτη" στην πρωινή της ΝΕΤ, όσο μπορούσε να χωρέσει στο τηλέπαράθυρο, να υποστηρίζει τον λαό και να τα βάζει με τα αφεντικά, ο καλλιτέχνης που χρέωσε για την προπέρσινη μπούρδα του στο Ηρώδειο το Ε.Φ. 500.000ευρώ περίπου για να φάνε όλοι μαζί τα "χρεωστούμενα" αφού τόσα χρόνια δεν του έδιναν την ευκαιρία να "φάει" κι αυτός όπως τόσοι άλλοι. Η αργία την ημέρα του Αγίου Πνεύματος μου θυμίζει τελικά αυτό που μας λέγανε στο σχολείο πως "όταν ο θεός έβρεχε μυαλό εσύ κρατούσες ομπρέλα" εγώ πάντως έχω να κρατήσω ομπρέλα απο το πρώτο έτος φοιτηταριού στην Κέρκυρα, έχετε δοκιμάσει την Κερκυραϊκή μπόρα; Άντε να γαμηθούμε όλοι μας και η Άγια Πνευματική μας Κρίση...

Hank Jones 1918-2010 R.I.P.

εφ'όλης της ύλης

Επιτέλους λοιπόν, ΛΑΗΒ ΞΑΝΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ!

Στο οικείο SIX D.O.G.S. της οδού Αβραμιώτου, στο Μοναστηράκι. Αγκαζέ με το φίλο μας από τη Γαλλία, Mathieu Jeannot. Ρεπερτόριο εφ'όλης της υλης, καθώς και καινούρια κεφάλαια, αλλά και ερωτήσεις κρίσεως (βλέπε αυτοσχεδιασμός) μαζί με στανταράκια (διασκευούλες αγαπημένες) που σημαίνει 'όποιος διάβασε, πέρασε'.

ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ, 16 ΜΑΪΟΥ,
λίγο μετά τις 21.30.

Αφίσα σε νέο στυλ πλέον, μιλιτέρ αναφορές, μπολσεβίκικη γραμματοσειρά και υφέρπον πολιτικό σχόλιο στο background, η ζωή συνεχίζεται, ο νοών νοείτω, ας μιλήσει η μουσική, ας μιλήσει και λίγο η ψυχή μας, γιατί πολύ ήττα ρε παιδί μου, πολύ ήττα...

Η μεταφυσική του υλικού πολιτισμού

Σε κυριακάτικο ένθετο περιοδικό, πέφτει το μάτι μου -ψάξε βρες γιατί- σε ένα από αυτά τα κείμενα των τελευταίων σελίδων που γράφει ένας γκουρού του γκουρμέ (που θα μπορούσε να λέγεται και γκουρμού) για κάποιο εστιατόριο που προτείνει, το οποίο συνήθως παρουσιάζει με φωτογραφίες του σεφ, κανά πιάτο από τα καλά του μενού για ψάρωμα και έναν ψαγμένο τίτλο που θα μπορούσε να είναι και κεφάλαιο από βιβλίο του Βέλτσου. Και εκεί που προσπαθώ να δικαιολογήσω με στοιχειώδη ερείσματα τη σύνδεση της μεταφυσικής ως έννοια (η οποία αναφέρεται στον τίτλο του κειμένου, ο οποίος μια χαρά κάνει και για το δικό μου τώρα) και το αυγολέμονο με το χουνκιάρ μπεγεντί, το μάτι μου πέφτει πιο δίπλα, στο τελικό πόρισμα του συντάκτη:

40 ευρώ το άτομο (χωρίς κρασί) - άξιζε τα λεφτά του 150%.

Μάλιστα. Η μεταφυσική αρχίζει να αποκτά σάρκα και οστά, καταδιώκοντας ακόμα και το λογισμό μου. Είναι αυτό το άξιζε που μου καταρρακώνει όποια έννοια αξίας και υπεραξίας είχα προλάβει να εμπεδώσω μελετώντας τον Μαρξ και τον Κέυνς, είναι αυτό το 150% που με κάνει να σιχτιρίζω τις δημοσιογραφικές σχολές και όσους κρατούν πένα και έχουν την υπερβολή και την ανοησία στο τσεπάκι, χρυσαφένια τίποτα όλοι τους στο βασίλειο της αμετροέπειας. Φαντάζομαι πως για να ξοδέψει κανείς 40 ευρώ για ένα γεύμα τη μέρα (χωρίς κρασί), προϋποτίθεται πως εξασφαλίζει ως εισόδημα ημερησίως τουλάχιστον τα διπλά -αν υποθέσουμε ότι το φαγητό δεν είναι η μόνη βιοτική του ανάγκη και, φυσικά, ότι μια γουλιά κρασί θα την πιει βρε αδερφέ εκεί που έκατσε. Χοντρικά, αυτό σημαίνει ένα καθαρό διχίλιαρο μηνιαίως. Μακριά από μας δηλαδή. Δυστυχώς.

Καγιέν, τραγούδι, διαδηλώσεις - αυτά τα τρία, λέει ο Στέλιος Ράμφος στη συνέντευξή του σε κάποιον Λάλα, 'είναι σύμβολα απολυτότητας συναισθήματος. Με το καγιέν είσαι μοναδικός, με το τραγούδι εκφράζεσαι και με τη διαδήλωση πολιτικοποιείδαι και εκφράζεις την ευθύνη σου απέναντι στα τεκταινόμενα παγκοσμίως και εν Ελλάδι. Οπότε ολοκληρώνεται η εικόνα σου. Ό,τι κάνουμε στην Ελλάδα επειδή γίνεται για λόγους συναισθηματικούς έχει μιαν απόληξη. Ποια είναι η απόληξη; Η ανάγκη συμπτώσεως φαντασιώσεως με εικόνα. Η εικόνα μας φτιάχνεται έτσι όπως τη θέλουμε και φτιάχνοντας την εικόνα έτσι όπως τη θέλουμε, φτιάχνουμε και μια πραγματικότητα την οποία παρακολουθούμε μέχρι να έρθει η ώρα του λογαριασμού'. Τώρα πλέον, η πραγματικότητα έρχεται να μας τα γυρίσει όλα τούμπα, κυρίως γιατί είναι μια πραγματικότητα έξω από εκείνη που είχαμε υπολογίσει, έξω από εκείνη που είχαμε φαντασιωθεί, έξω ακόμα και από εκείνη που είχαμε απευχηθεί ως εφιαλτική. Είναι πλέον μια πραγματικότητα αδυσώπητα ωμή, τα σημεία της οποίας είναι πλέον πολύ μπερδεμένα για να τα αναγνωρίσουν τα μάτια μας και τα τοπία της τόσο αμφίσημα σε βαθμό να μας φαίνονται ξένα και εχθρικά. Είναι μια πραγματικότητα έξω από τους συναισθηματισμούς που αντέχουμε, έξω και από το συναισθηματισμό με τον οποίο αντέχαμε μέχρι τώρα τα πάντα. Είναι μια πραγματικότητα έξω (μα πολύ έξω) από τον γκρουπούσκουλο ακτιβισμό του ενός κλικ στο φέησμπουκ, έξω ακόμα και από τις πραγματικές πορείες και τις πραγματικές διαδηλώσεις που μας βρίσκουν αμήχανους και μόνους ανάμεσα σε πολλούς να ουρλιάζουμε με 70's αισθητική -και συνθήματα ακόμα πιο παλιά- για νοήματα καινούρια, για ζόρια μοντέρνα, μη μπορώντας να κάνουμε κάτι ουσιαστικότερο ή να βρούμε άλλα σημεία αναφοράς, νέα σημεία συνάντησης, νέα στέκια ελπίδας, νέες χαραμάδες απ'όπου θα μπει το φως που ζητάμε. Το φως που ολοένα και ματαιώνεται και δίνει το χώρο σε μια πρωτόγνωρη σκοτεινιά, η οποία καλύπτει τα πάντα σαν ηφαιστειακή τέφρα και μπλοκάρει όλες τις πτήσεις μας και τις αναχωρήσεις μας.

Ο λογαριασμός έρχεται κι εκείνος, ανασύροντας επώδυνα το αίσθημα του ρεζιλιού που νιώθουμε όλοι -όλοι, ανεξαρτήτως εισοδήματος και κοινωνικής θέσης- όταν το χαρτάκι του γκαρσονιού γράφει μεγαλύτερο ποσό από αυτό που βρίσκεται στην τσέπη μας. Ρεζίλι που μεγαλώνει όταν -με καλή πρόθεση, προκειμένου να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση- η συνοδός μας προσφέρεται να πληρώσει εκείνη και ενώ εμείς προσπαθούσαμε τόση ώρα να την εντυπωσιάσουμε και να κάνουμε τους λάρτζ. Ας πούμε ότι αυτή η συνοδός είναι και Γερμανίδα.

Φτάσαμε πάτο κάνοντας τους έξυπνους, παριστάνοντας τους ικανούς, αιώνιοι μποέμ μιας άλλης εποχής, τους οποίους αργά ή γρήγορα θα έφτυνε το ευρωπαϊκό όνειρο, γιατί δεν χαμπαριάζει από τέτοιες ματαιόδοξες ονειρώξεις. Ένα συμπέρασμα που διαβάζω παντού πλέον, παντού, σε κάθε μπλογκ που παρακολουθώ, σε κάθε κουβέντα σοβαρού ανθρώπου, σε κάθε κουβέντα με σοβαρούς ανθρώπους, μια σκληρή αυτοκριτική που -ως αυτονόητη αλήθεια που είναι- γίνεται σιγά σιγά και κοινός τόπος, με απόληξη -αργά ή γρήγορα- το κλισέ. Και σιγά σιγά θα ανακαλύψουν κι άλλοι, κι άλλοι, και περισσότεροι, την επικαιρότητα και την αλήθεια του Μαρξ και έτσι ίσως έχουμε νέα σεβεντίλα και νέο συνδικαλισμό και νέα πολυτεχνεία και νέες γενιές πολυτεχνείου. Προς το παρόν, η θλίψη που προκαλούν οι ήδη θλιβερές βεβαιότητές μας, είναι αφόρητη. Και όσο αυτές οι βεβαιότητες δεν αντικαθίστανται -έστω- από άλλες ή δεν λέει να φυσήξει ένας άνεμος να τις στείλει στο διάολο, καθόμαστε και τα πίνουμε μαζί τους πλάι στο τζάκι, χαζεύοντας στην τηλεόραση ξύλο και τσόντα, αδυνατώντας να βγάλουμε ένα νόημα που να μας υπερβαίνει. Δυστυχώς είμαστε ακόμα οι εαυτοί μας. 150%.

πεσόντες στη Μάχη της Κρήτης

Κανονικά θα έπρεπε να στηθεί μια επιτύμβια στήλη, κάπου εκεί δίπλα στην αλάνα της Γαλλικής Σχολής ή -ακόμα καλύτερα- στο ύψωμα του Θέρισου και να σκαλιστούν όλα τα ονόματα, του Μιχαήλου, του Κουτσούκου, του Πεταφράγκα, των Τραντζίτσο και των άλλων τιμημένων πεσόντων στην ηρωική μάχη του Πολεμικού Διημέρου στη λεβεντογέννα Κρήτη. Από δω -και με τις ευλογίες του Κώτσσου και του Χεντμπάνγκερς Μπόσσσικ- θα μνημονεύσουμε τον ηρωικό Νεκτάριο Πογκά, που έπεσε πάνω στο καθήκον και μας άφησε παρακαταθήκη ένα φλασάκι με φωτογραφίες, πραγματική κατάθεση -ίσως και κατάθεση ψυχής...

ΥΓ. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΑΛΑΝΙΑ!!!! ΚΑΛΗ ΜΑΣ ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΟ!!!!

το ανώτερο στάδιο

[παραθέτω το παρακάτω κείμενο όπως το βρήκα σε αφίσα στη γειτονιά μου - η φωτό δώρο από μένα]...

ΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΣΚΟΥΠΙΔΟΦΙΛΙΑΣ
ΕΙΝΑΙ Ο ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙΣΜΟΣ!

Οι έλληνες δεν έχουν ξεπεράσει τον παραδοσιακό πουριτανισμό τους. Τον έχουν μασκαρέψει σε μια υποκουλτούρα πορνολογίας. Συνεπείς με τα δόγματα της εμπορευματικής ελευθεριότητας αντιλαμβάνονται όλο και πιο καθολικά τις σχέσεις τους σαν σχέσεις μεταξύ πραγμάτων. Συμπεριλαμβανόμενων των ερωτικών σχέσεων. Και ο λόγος που αντιστοιχεί σ’αυτό το καθεστώς είναι η φλυαρία της αδιαφορίας και της αναισθησίας.

Αυτό είναι ένα απ’τα hype που δουλεύτηκαν εδώ και πολλά χρόνια. Έτσι ώστε το μπανιστήρι να αναδεικνύεται σε δημόσια αρετή. Όταν τα φώτα πέφτουν στην «ερωτική ζωή» (ή στα βίτσια) των «επωνύμων», τότε οι εκατομμύρια «ανώνυμοι» συγκλίνουν στην αγορά απολαμβάνοντας να νομιμοποιήσουν ο ένας την αδιακρισία του άλλου. Τα «ερωτικά σκάνδαλα» πρώτης γραμμής γαργαλούν ακαριαία την κοινωνία που συμπεριφέρεται πειθαρχημένα σαν ενιαίο «σώμα». Όλοι συρρέουν στα «δώρα» των εφημερίδων, στις «αποκαλύψεις» των καναλιών και, τώρα πια, στις δωρεές του youtube. Απ’την μια για να πάρουν μάτι. Και απ΄την άλλη «για να έχουν να πουν κάτι». Τις επόμενες μέρες. Στις δουλειές, στις παρέες, παντού. Ο δημόσιος λόγος μιμείται πικάντικα και ανάλαφρα την ατμόσφαιρα δημόσιων αποχωρητηρίων. Αποδεικνύοντας την ετοιμότητα της κοινωνίας να κατεβάσει όσο πιο χαμηλά γίνεται το «κέντρο βάρους» της αυτοσυνείδησής της.

Αυτό είναι κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο. Όταν όμως επιβεβαιώνεται μαζικά σε συνθήκες «κρίσης», τότε αποκτάει επιπλέον δυναμική. Αποδεικνύεται πως το σύστημα, εννοημένο σαν το πλέγμα των υπόδουλων κοινωνικών σχέσεων, έχει σημαντικές εφεδρείες σταθερότητας. Ποιές ταξικές αντιθέσεις; Τα ταπεινά ελατήρια των υπηκόων, οι φτηνές τους απολαύσεις, γεμίζουν αυθόρμητα την αρένα, ακόμα κι αν ο «άρτος» είναι λιγότερος. Φτάνει να υπάρχει αρκετό θέαμα.

Στην γειτονική ιταλία οι μαφίες ανύψωσαν αυτή την «σεξουαλική» εφεδρεία σε επίπεδο δικτατορίας. Ο «ηγέτης» είναι και «πορνοστάρ», αφού, όπως κομπάζει, όλοι οι υπήκοοι θα ήθελαν να του μοιάσουν. Η κεντρικότερη σημασία των ημερών βρίσκεται ωστόσο σ’αυτό: ακόμα κι αν η εμπορευματική μηχανή αμφανίζει δυσλειτουργίες, η «ηθική» της ελπίζει βάσιμα ότι και θα βασιλεύει και θα κυβερνά...

υπογραφή από τα

μητροπολιτικά συμβούλια αυτόνομων

με γκάζια για τη Γάζα

MAN IS DEAD. MUSIC HAS FAILED: Μια αναφορά στο έργο και τις ιδέες του συνθέτη Γιάννη Χρήστου

Εισαγωγή:
Πρόσφατα, συγκεκριμένα στο τεύχος Απριλίου που κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες, υπέγραψα μια δημοσίευση για το περιοδικό Δίφωνο σχετικά με το έργο και τις ιδέες του συνθέτη Γιάννη Χρήστου, έπειτα από πρόσκληση της υπεύθυνης της στήλης για την κλασική ελληνική δημιουργία, Λιάνας Μαλανδρενιώτη. Πέρα από τα ειλικρινή μου ευχαριστήρια για την ευκαιρία αυτή, να παρουσιαστεί με σχετικά πλήρη αναφορά το σπουδαίο έργο αυτής της ουσιαστικά άγνωστης φυσιογνωμίας της σύγχρονης τέχνης -και δη του όποιου ελληνισμού- δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στους αγοραίους περιορισμούς του περιοδικού που κατά σημεία ευνούχισαν νοηματικά το κείμενο και τη συλλογιστική του. Σε μια έκδοση με εξώφυλλο το Μιχάλη Χατζηγιάννη, που φιλοξενεί από ένα αφιέρωμα στις μουσικές βιβλιοθήκες μέχρι δώρο CD του Miles Davis και του Νίκου Ξυδάκη, ανάμεσα σε δύο δακρύβρεχτες μελιστάλαχτες ηλιογέννητες πορφυροβάπτιστες συνεντεύξεις της Φωτεινής Δάρρα και του Marios Frangoulis, στριμώχτηκαν οι 2.000 λέξεις για τον Χρήστου, αυστηρά καταμετρημένες έξω από νοήματα, σημασία, σπουδαιότητα, συνέχεια, πληρότητα. Με αισθητική celebrity αναφοράς, δημοσιεύτηκαν ατυχώς δύο τεράστιες φωτογραφίες του συνθέτη -οι οποίες θα μπορούσαν να δώσουν κάποιο χώρο σε επιπλέον λέξεις, δηλαδή ουσία- ενώ η συνολική αισθητική παρουσίασης του κειμένου υπακούει στη συνολική του περιοδικού -εκείνη που επιβάλλει στον στοιχειοθέτη να χρησιμοποιήσει στην ίδια σελίδα όσες γραμματοσειρές έχει στη διάθεσή του, προφανώς προς χάριν εντυπωσιασμού. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ στις ενστάσεις μου, απλά θεωρώ πλέον ότι στην περίπτωση παρουσίασεων τόσο σημαντικών προσωπικοτήτων όπως ο Χρήστου, οι όροι προβολής τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την ανάγκη για προβολή τους. Κοινώς, τι δουλειά έχει ο Χρήστου, πετσοκομμένος, σε ένα μουσικό μπακάλικο, ανάμεσα σε πατάτες και ραπανάκια; Και αν νομίζετε ότι οι όροι προβολής απέχουν πολύ από αυτές των πατατών και των ραπανακίων, δεν έχετε παρά να το διαπιστώσετε ξεφυλλίζοντας το τελευταίο τεύχος του Διφώνου. Από την άλλη -και για να γίνω ουσιαστικός- θεωρώ χρέος μου να παραθέσω δημόσια -έστω και από τον περιορισμένης, σε σχέση με εκείνον του περιοδικού, αναγνωσιμότητας χώρο του μπλογκ - το πλήρες κείμενο στην αρχική μορφή του, χωρίς τις "αναγκαίες" περικοπές ή τις τελευταίες (πιο) δημοσιογραφικές, που σε σημεία αλλοίωναν σημαντικά την προσωπική μου ανάγνωση πάνω στο θέμα ή την επιστημονική τεκμηρίωση όσων αναφέρω, και χωρίς τους περιττούς υπότιτλους για τους οποίους επίσης δεν ευθύνομαι.

MAN IS DEAD. MUSIC HAS FAILED.*

«Το θέμα δεν είναι να κάνεις τέχνη, είναι να μπορέσεις να συνδεθείς εσύ ο ίδιος με τις δυνάμεις που σε περιβάλλουν» απαντούσε ο Γιάννης Χρήστου σε συνέντευξη στην εφημερίδα Βραδυνή, το Μάρτιο του 1969, λίγους μήνες πριν την ξαφνική και οριστική αναχώρησή του, σε εκείνο το τραγικό δυστύχημα ανήμερα των γενεθλίων του και της γιορτής του, στις 8 Ιανουαρίου του 1970 -πριν συνδεθεί για πάντα, με τις δυνάμεις γύρω του... Αν μπορούσαμε τώρα -40 χρόνια μετά τη βίαιη παύση αυτής της δημιουργικής πορείας- να συγκρατήσουμε μια ουσιαστική και περιεκτική φράση για να χαρακτηρίσουμε το πέρασμα του Χρήστου ανάμεσά μας -με τη ζωή και την τέχνη του- θα ήταν ίσως αυτή –έτσι όπως ο ίδιος αφοριστικά διατυπώνει. Ο Γιάννης Χρήστου δεν έκανε ποτέ τέχνη –τουλάχιστον, με την έννοια που την εικάζουμε για την πλειονότητα των συναδέλφων του ή την εικάζουν όσοι μελετούν περισπούδαστα το έργο του και γεμίζουν σελίδες με το μυστηριακό φολκλόρ που άφησε πίσω ο μύθος του. «Όπως στον πρωτόγονο άνθρωπο το τραγούδι, ο χορός, δεν ήταν μια αισθητική, ένα λούσο, μια πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Σήμερα τα προβλήματα του ανθρώπου είναι τόσο έντονα, τόσο αληθινά, που το να κάνεις τέχνη είναι πολυτέλεια» συνέχιζε στην ίδια συνέντευξη, μεγαλώνοντας ακόμα περισσότερο την απόστασή του από τον ακαδημαϊσμό και τις φορμαλιστικές επιταγές της μουσικής πρωτοπορίας της εποχής εκείνης. Το ζήτημα, όμως, σήμερα δεν είναι να καταλήξουμε στο τι δεν υπήρξε ο Γιάννης Χρήστου ή πόσα ανολοκλήρωτα έργα του ενδέχεται μάταια να αναζητούνται. Αντίθετα, είναι καιρός πλέον να ορίσουμε το φαινόμενο Χρήστου -όσο μπορούμε αποφορτισμένα από τη μυθολογική διάσταση και την ακαδημαϊκή παθογένεια- και να χαρτογραφήσουμε με σαφήνεια την παρακαταθήκη που άφησε στον κόσμο της τέχνης –και όχι μόνο- αυτή η λαμπρή όσο και σπάνια προσωπικότητα της σύγχρονης τέχνης, τόσο με το έργο του όσο και με τις ιδέες του.

Γεννημένος στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, βορειο-ανατολικά του Καϊρου, στις 8 Ιανουαρίου του 1926, ο Χρήστου κληρονομεί την κοσμοπολίτικη προδιάθεση, που χαρακτηρίζει στο σύνολό του τον αιγυπτιακό ελληνισμό. Στην ελληνική παροικία της Αλεξάνδρειας ζει τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια: αγγλικό δημοτικό σχολείο και πρώτες σπουδές στο αριστοκρατικό αγγλικό κολλέγιο Victoria. Η φημισμένη πιανίστα Τζίνα Μπαχάουερ είναι από τους πρώτους δασκάλους του μικρού Γιάννη, ο οποίος ήδη, από πολύ νωρίς, αρχίζει να συνθέτει μικρά έργα για πιάνο. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο συνθέτης δεν συμπεριέλαβε ποτέ κάποιο από αυτά τα έργα στην εργογραφία του, το Πρελούντιο και Φούγκα για δύο πιάνα είναι ένα τεκμήριο της γραφής του από αυτή την εποχή. Οι σπουδές του συνεχίζονται στην Αγγλία και, κατ’απαίτηση του επιχειρηματία πατέρα του, στις οικονομικές επιστήμες, αλλά πολύ σύντομα ο ίδιος παραιτείται από την περίπτωση να κληρονομήσει τις επιχειρηματικές ευθύνες του βιομήχανου σοκολατοποιού. Στα 19 του, ο Χρήστου βρίσκεται ήδη στο Καίμπρητζ, στο Βασιλικό Κολλέγιο, όπου σύμφωνα με το μύθο γίνεται μέλος του κύκλου των φιλοσοφικών συνεδριών του Ludwig Wittgenstein, ενώ διδάσκεται και συμβολική λογική από τον Bertrand Russell. Αποφασισμένος ήδη να αφοσιωθεί στη μουσική και τη σύνθεση, παρακολουθεί στο Λέτσγουορθ ιδιαίτερα μαθήματα σύνθεσης και αντίστιξης από το διακεκριμένο μουσικολόγο Hans Ferdinand Redlich, μαθητή και μελετητή του Alban Berg. Στα 23 του, έχει μετακομίσει στην Ιταλία, προκειμένου να μελετήσει ενορχήστρωση και μουσική για κινηματογράφο με τον Francesco Lavagnino, στη Ρώμη και στο Γκάβι, ενώ παρακολουθεί και τα σεμινάρια των θερινών τμημάτων της Μουσικής Ακαδημίας Chigiana στη Σιένα. Τα συνεχή ταξίδια του στην Ευρώπη μαρτυρούν έμπρακτα τον κοσμοπολιτισμό του, ενώ οι επισκέψεις στη Ζυρίχη φανερώνουν το φιλοσοφικό εύρος των αναζητήσεών του: παρακολουθεί τις διαλέξεις του διάσημου ψυχαναλυτή Carl Gustav Jung -πιθανώς ως ελεύθερος ακροατής- δίπλα στο μεγαλύτερο αδερφό του, Έβη Χρήστου, φοιτητή τότε στο Ινστιτούτο Jung.

Ήδη όμως μέσα στο 1949, λίγους μήνες μετά τα 23^α γενέθλιά του, ο Χρήστου έχει ολοκληρώσει το πρώτο magnum opus του: τη Μουσική του Φοίνικα. Μόλις ένα χρόνο μετά, στις 5 Γενάρη του 1950, γίνεται η πρώτη παγκόσμια εκτέλεση του έργου, με συντελεστές –ονειρεμένους για μαθητευόμενο συνθέτη- τη New London Orchestra και διευθυντή τον ξακουστό Alec Sherman, στη Βασιλική Όπερα του Covent Garden. Την ίδια χρονιά, ο Φοίνικας εκτελείται από τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, αποτελεί μέρος του προγράμματος του Μουσικού Μαϊου της Φλωρεντίας, ενώ παίζεται και στη Μόσχα. Ελεύθερα ατονική σύνθεση για μεγάλη ορχήστρα, υπακούει στη δομή που ορίζει αυτό που αργότερα ο Χρήστου αποκάλεσε διάγραμμα του Φοίνικα [γέννηση – εξέλιξη – δραματικό κορύφωμα – τέλος (θάνατος) – νέα αρχή] και εμπνέεται από τη θεμελιώδη αρχή της σεληνιακής εμπειρίας [νέα σελήνη – πανσέληνος – φθίνουσα σελήνη – έκλειψη, μια διαδοχή που επαναλαμβάνεται αενάως]. Αντίστοιχα, ο Φοίνικας αποτελείται από πέντε μέρη που παίζονται χωρίς διακοπή. Θεματικά, τριγυρνά γύρω από ένα μικρό μοτίβο τριών φθόγγων, μέσα από μια συνεχή σειρά μεταμορφώσεών του, που συμβολίζουν και την αέναη αναγέννηση του μυθικού πτηνού -που καίγεται για να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες του. Ο συνθέτης –ήδη στο πρωτόλειό του- προχωρά ένα βήμα πέρα από το συμβολισμό και την προγραμματική μουσική, ενώ μας γίνεται ξεκάθαρο με τον πιο λαμπρό τρόπο ότι το μουσικό όραμά του -καθώς και η άρρηκτη σύνδεσή του με άλλες αναγνώσεις και θεωρήσεις του κόσμου πέρα από την τέχνη π.χ. τη φιλοσοφία- είναι απόλυτα συμπαγές και συνεπές, και ταυτόχρονα στοιχειοθετεί μια σχεδόν νέα μουσική πρόταση ή, έστω, προσέγγιση. Ο Φοίνικας κάνει ιδιαίτερη αίσθηση στους κύκλους της πρωτοποριακής μουσικής και όχι άδικα: πρόκειται για ένα έργο σπάνιας τεχνικής αρτιότητας και δημιουργικής ωριμότητας, που θα ζήλευαν δημιουργοί ακόμα και στο τέλος της πορείας τους. Η ανθρωπότητα και ο παγκόσμιος πολιτισμός μόλις έχουν κερδίσει ένα μεγάλο ταλέντο, από το οποίο πλέον μόνο magnum opus μπορούν να αναμένουν.

Μέχρι το 1953, ο Χρήστου έχει επιστρέψει στην Αίγυπτο όπου οργανώνει το προσωπικό του στούντιο. Έχει ήδη ολοκληρώσει την Πρώτη Συμφωνία, για μεσόφωνο και ορχήστρα σε τρία συνεχόμενα μέρη –παραγγελία της New London Orchestra. Σύμφωνα με τον αρχιμουσικό Piero Guarino, το έργο αυτό αναδεικνύει μια τραγικότητα που αγγίζει τα όρια της παραίσθησης, ενώ η δραματική κλιμάκωση οφείλει πολλά στη μελοποίηση του ποιήματος του T.S.Eliot Eyes that last I saw in tears (Μάτια που τελευταία είδα δακρυσμένα), ως δεύτερο και κεντρικό μέρος της συμφωνίας. Ολοκληρωμένη από το 1951 είναι και η αυτόνομη εκδοχή της Λατινικής Λειτουργίας, έργο για μικτή χορωδία, χάλκινα και κρουστά πάνω στο κείμενο του λειτουργικού μέλους της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αργότερα, το 1958, οπότε και ολοκληρώνεται η Δεύτερη Συμφωνία, η Λειτουργία ενσωματώνεται αυτούσια στο φινάλε του τρίτου μέρους. Όλα δείχνουν πως ο Χρήστου αντιμετωπίζει την έμπνευση και τη γραφή του ως ανοιχτό έργο, το οποίο μπορεί να μεταπλαστεί ανά πάσα στιγμή, ως λειτουργικό και δομικό στοιχείο μέσα σε απομακρυσμένα context όσο αφορά τη φόρμα, την τεχνική και τη μορφή. Και ιδού η πρώτη από τις βασικές αρχές τις οποίες ο συνθέτης υπηρετεί με μοναδική συνέπεια και αφοσίωση, μέχρι και το –απότομο- τέλος της δημιουργικής του πορείας.

Στο μεταξύ, από την πρώτη σύλληψη της ιδέας στη Ρώμη το 1950 και μέχρι τη δεύτερη (ορχηστρική) γραφή τους το 1957, ο Χρήστου επεξεργάζεται τη σύνθεση των Έξι Τραγουδιών σε Ποίηση T.S.Eliot, αρχικά για μεσόφωνο και πιάνο (1955), αλλά και –μετά από παρότρυνση του Guarino- σε μεταγραφή για ορχήστρα. Είναι, όμως, η τελευταία φορά που καταπιάνεται με τη γραφή τραγουδιών -όπως επίσης και με τη συμφωνική φόρμα, αφού η Δεύτερη Συμφωνία του 1958 είναι το τελευταίο δείγμα που παραδίδει. Είναι εμφανές, από πολύ νωρίς, ότι οι φόρμες, τα μέσα και εν πολλοίς τα κεκτημένα των ακαδημαϊκών προμαχώνων της εποχής, ελάχιστα απασχολούν το συνθέτη που πορεύεται στη δημιουργία βάσει ενός προσωπικού οράματος το οποίο αναζητά με κάθε τρόπο να αποτυπώσει την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου, να αντανακλά τα συμπαντικά αδιέξοδά του, αλλά και να φωτίσει τη συνέχεια του ανθρώπου στο χρόνο –από την αρχαιότητα, από τις άναρθρες κραυγές, μέχρι τους προηγμένους τεχνολογικά πολιτισμούς και το άγνωστο μέλλον. Το Δεκέμβρη του 1968, θα γράψει σε ένα σημείωμά του: «Σήμερα η μουσική ακολουθεί μια ποικιλία τεχνοτροπιών και γράφεται για μια ποικιλία οργάνων που ξεκινούν από την ανθρώπινη φωνή και καταλήγουν στον ήχο που παράγεται με μέσα ηλεκτρονικά. Και γιατί όχι; Από τη στιγμή που ο συνθέτης είναι αληθινός απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό ή από τη στιγμή που αγωνίζεται ειλικρινά να έρθει σε μια συνδιαλλαγή με τον κόσμο ολόγυρά του μέσα από τον ίδιο του τον εαυτό, τα έργα του είναι έγκυρα με οποιοδήποτε τρόπο ή σύστημα και αν είναι γραμμένα. [...] Έτσι θα μπορέσουν να φωτίσουν, τουλάχιστον για τον ίδιο, κάποιαν έκφανση της συνολικής πορείας του κόσμου».

Είναι η αρχή της δεκαετίας του ’60. Οι μεταρρυθμίσεις του Νάσερ αλλάζουν τα δεδομένα για τους Έλληνες παροικούντες. Η οικογένεια Χρήστου μετακομίζει οριστικά στην Ελλάδα, αρχικά στη Χίο. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο πρωτοποριακός θίασος του Living Theatre παρουσιάζει τις παραγωγές The Connection και τη μπρεχτική Ζούγκλα των πόλεων, παραστάσεις ιστορικά χαρακτηριστικές των καινούριων ρηξικέλευθων τάσεων στις παραστατικές τέχνες. Ξεπηδούν τα πρώτα χάπενινγκς του κινήματος Fluxus, ήτοι οι δράσεις του John Cage και του Nam Jun Paik, ο μινιμαλισμός του La Monte Young, οι εκθέσεις-περφόρμανς του Joseph Beuys. Η τζαζ απελευθερώνεται από τους κανόνες και το αισθητικό πλαίσιο που όριζε ο εμπορικός της ρόλος και –μέσω του κινήματος της free jazz- φλερτάρει με τους ατονάλ συσχηματισμούς και τις τάσεις της avant-garde. Οι κινηματογραφικές αίθουσες υποδέχονται Με κομμένη την ανάσα τον Ζαν Λυκ Γκοντάρ, το πρώτο φιλμικό τόλμημα της γαλλικής Νουβέλ Βαγκ. Ο Ιάννης Ξενάκης παραδίδει στο μουσικό κόσμο τα πρώτα έργα του για μαγνητοταινία, ο Ανέστης Λογοθέτης, ο Luciano Berio και η Sofia Gubaidulina συστήνονται στη μουσική πρωτοπορία. Ο Χρήστου συγχρονίζεται με το πνεύμα της εποχής, ταξιδεύει αφομοιώνοντας παραστάσεις του σύγχρονου κόσμου, ενώ ταυτόχρονα εμβαθύνει συνέχεια τη σπουδή του στις αρχαϊκές παραδόσεις και τα αρχέγονα ένστικτα του ανθρώπου. Δημιουργεί αδιάκοπα, πειραματίζεται με τις φόρμες και τη γραφή, θεμελιώνοντας μεθοδικά –αλλά με τρομακτικά άλματα από έργο σε έργο- το μουσικό του σύμπαν, καθώς και το εξωμουσικό φιλοσοφικό συνεχές που διατρέχει κάθε δημιουργία του. Το Patterns and Permutations (1960) προκαλεί σάλο κατά την πρώτη παρουσίασή του στο Θέατρο Ρεξ το Μάρτη του ’63. Το ανελέητα θορυβώδες κοντίνουουμ των κρουστών ακούγεται ανυπόφορο στο αθηναϊκό κοινό που επαναστατεί ενώ παίζεται το έργο –ατυχώς ανάμεσα στον Κοριολανό του Μπετόβεν και ένα κοντσέρτο του Σούμαν... Ελάχιστοι τότε θα παρατηρήσουν ότι με αυτό το έργο ο Χρήστου εισάγει τις δομικές θεμελιακές έννοιες της συνθετικής θεώρησής του: τα patterns (απλά και σύνθετα), τα ισόχρονα, το μέγα-έκθεμα, το κοντίνουουμ, οι αντιμεταθέσεις -όροι και επινοήσεις που του επιτρέπουν μεγάλη ευκολία στη σύνθεση της μακροδομής κάθε έργου στο εξής. Η αίσθηση του ρυθμικού σφυροκοπήματος διατρέχει και την επόμενη σύνθεσή του, την Τοκάτα για πιάνο και ορχήστρα (1962), αλλά στην περίπτωση αυτή είναι το πιάνο που αντιμετωπίζει ως κρουστό ο συνθέτης. Δεν θα ασχοληθεί ποτέ με το ενδεχόμενο δημόσιας εκτέλεσης αυτού του έργου. Η μουσική σκέψη του και οι δημιουργικές ανησυχίες του είναι ήδη ένα βήμα παραπέρα –κάθε μουσική κατάθεσή του είναι για εκείνον ένα όριο που πρέπει να ξεπεράσει, μια κατάκτηση που οφείλει να αφήσει πίσω. Καταπιάνεται με τις Πύρινες Γλώσσες, ένα ημι-σειραϊκό ορατόριο για μεσόφωνο, βαρύτονο, μικτή χορωδία και ορχήστρα, πάνω σε ψαλμούς και κείμενα από την Καινή Διαθήκη, το οποίο σήμερα λογίζεται ως ένα από τα αριστουργήματα της θρησκευτικής μουσικής του 20^ου αιώνα. Μέσα από μια ιδιαίτερη φωνητική γραφή, ο συνθέτης αναπαριστά με τον πιο αξιοθαύμαστο τρόπο την εναγώνια προσμονή των πρώτων χριστιανών πριν το θαύμα της Πεντηκοστής, ενώ η ηχητική βαβέλ των 16 διαφορετικών κειμένων που εκφέρονται ταυτόχρονα (και συμφύρονται) ανά σημεία, αντανακλά τη βοή της πραγματικής Βαβέλ. «Το μόνο που ξέρω είναι πως το έγραψα με ειλικρίνεια» ομολογούσε στη Γιολάντα Τερέντσιο, σε ραδιοφωνική συνέντευξη το 1964, λίγο μετά την παγκόσμια πρώτη εκτέλεση στην Οξφόρδη, στα πλαίσια του Αγγλικού Φεστιβάλ Μπαχ. «Είναι η στιγμή που δύσκολα μπορεί κανείς να περιγράψει με λόγια, γιατί δεν χωρούνε λόγια, είναι η ώρα που ο άνθρωπος φωτίζεται με μια δύναμη που δεν είναι δική του».

Οι τεχνικές της ηλεκτροακουστικής σύνθεσης εισάγονται από ...το παράθυρο στη δημιουργία του Γιάννη Χρήστου, ήτοι στη μουσική που συνέθεσε για το θέατρο –και κυρίως το αρχαίο δράμα- την οποία θεωρούσε κατά κάποιο τρόπο ως δημιουργικό πάρεργο, αλλά την ίδια στιγμή πεδίο πειραματισμού με διαφορετικά μέσα και τεχνικές. Προμηθέας Δεσμώτης (1963) και Αγαμέμνων (1964) για το Εθνικό Θέατρο, Πέρσες (1965), Βάτραχοι (1966) και Οιδίπους Τύραννος (1969) για το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. «Αντλούσε από τους ηθοποιούς και δοκίμαζε μαζί τους ήχους και ρυθμούς για να σχηματίσει ή να συμπληρώσει το αρχικό του όραμα», έγραφε μετά ο Κουν, «πάντα ακούραστος να διορθώσει κάτι που αισθανόταν πως δεν ακουγόταν σωστά. Κι όλα αυτά συναδελφικά, σαν παιδί ανάμεσα σε παιδιά».

Η μουσική των Περσών –και ιδιαίτερα τα χορικά, των οποίων τη δραματουργική επεξεργασία για πρώτη φορά σκηνοθέτης παρέδιδε εν λευκώ στο συνθέτη- συνιστά σήμερα ορόσημο στα χρονικά του ελληνικού θεάτρου. Όμως ο Χρήστου δεν έχει χρόνο να σταθεί στις κατακτήσεις του και να δρέψει δάφνες. Πλέον, αγωνιά να ολοκληρώσει το Μυστήριον, ένα πολυμεσικό σκηνικό ορατόριο, πάνω σε αρχαία αιγυπτιακά κείμενα από τη Βίβλο των Νεκρών. Μαζί με αυτό, παραδίδει και την Πράξη για 12, την οποία συνθέτει μέσα σε μία μέρα. Με το επόμενο έργο, την Κυρία με τη Στρυχνίνη (1967), ψηλώνει κι άλλο τον πήχυ των δημιουργικών μέσων -σολίστ βιόλας, ηθοποιοί, ενόργανο σύνολο, μαγνητοταινία, ηχητικά παιχνίδια, σκηνικά (ένα κόκκινο ύφασμα...)- και της διαπλοκής του μουσικού κειμένου με εξωμουσικές αφετηρίες και ερεθίσματα: ψυχόδραμα, αλχημεία, Γιουνγκ, όνειρα, εφιάλτες. Η παγκόσμια πρώτη εκτέλεση, κατά τη 2^η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής στο Χίλτον, προκαλεί αναταραχή στο παρευρισκόμενο κοινό και τα μονόστηλα των εφημερίδων. Στο μεταξύ, μέσα από την –μοναδική- ενασχόλησή του με αρχαία κωμωδία, στους Βατράχους, εξερευνά τις λαϊκές φόρμες και τα ηχοχρώματα της δημοτικής παράδοσης, αλλά και της κινηματογραφικής τζαζ της εποχής. Η δημιουργική αφοσίωσή του έχει πλέον πάρει φωτιά: μόνο μέσα στο 1968, σε καιρούς ζορισμένους και εχθρικούς προς την ελεύθερη δημιουργία, ο Χρήστου παραδίδει τη μουσική για τον κινηματογραφικό Οιδίποδα (σε σκηνοθεσία Christopher Plummer, με πρωταγωνιστή τον Orson Welles), υπογράφει τις δύο –και μόνες ολοκληρωμένες- Αναπαραστάσεις, Αστρωνκατοιδανυκτερωνομηγυριν (Ι ή Ο Βαρύτονος) και Ο Πιανίστας (ΙΙΙ), επεξεργάζεται την ιδέα του Επίκυκλου, ολοκληρώνει την Εναντιοδρομία, ενώ καταπιάνεται πιο συστηματικά με την τριλογία της Ορέστειας, που φαντάζεται ως σύγχρονη όπερα –το πλέον μεγαλεπήβολο έργο που πρόλαβε να σχεδιάσει. Οι Αναπαραστάσεις είναι ένα σύνολο πολύτεχνων τελετουργιών που, σχεδόν εκβιαστικά θα’λεγε κανείς, υποβάλλουν τον ακροατή-μύστη στην ταύτιση με το δράμα -είτε του Αργείτη φρουρού που περιμένει το σινιάλο για την πτώση της Τροίας και μεγαλώνει ο πανικός του, είτε του πιανίστα που διαλύεται αναζητώντας μάταια να επικοινωνήσει με το πιάνο του και το κοινό του. Τα πρώιμα σχέδια στις προσωπικές σημειώσεις του συνθέτη μαρτυρούν τη σύλληψη ενός συνόλου περίπου 130 μικρών τελετουργιών. Η Εναντιοδρομία βασίζεται στο παιχνίδι των αντιθέτων του Ηράκλειτου, από τα οποία «γεννιέται η ωραιότερη αρμονία». Η πρώτη εκτέλεση γίνεται το Φλεβάρη του ’69 στο Όκλαντ της Καλιφόρνια, προκαλώντας παραληρηματικές αντιδράσεις και καταιγισμό από συνεντεύξεις στον αμερικανικό Τύπο. Κλειδί για την κατανόηση και εκτέλεση όλων αυτών των έργων, η εννοιολογική συμπύκνωση της συμπεριφοράς του ερμηνευτή, σε δύο και μόνο όρους: την πράξη –με την οποία νοείται το λογικό πλαίσιο της εκτέλεσης- και τη μετάπραξη, που χαρακτηρίζει «κάθε δράση που απαιτεί από τον εκτελεστή της να προχωρήσει πέρα από την τρέχουσα λογική του μέσου στο οποίο ανήκει, πέρα από τη λογική του πεδίου δράσης του», γι αυτό και «αφορά το σπάσιμο του φράγματος του νοήματος ενός εκφραστικού μέσου, οποιοδήποτε μέσο κι αν είναι αυτό. Όταν αυτό συμβαίνει, αυτό είναι μουσική. Η μουσική μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε μέσο, δεδομένου ότι η μετάπραξη μπορεί να επιτευχθεί. Η μουσική μπορεί να είναι σιωπηλή».

Η ηλεκτρονική επεξεργασία της ηχογραφημένης δράσης του Επίκυκλου –εκδήλωση κατά την οποία είχε αντιμετωπίσει τη μήνι των συναδέλφων του, οι οποίοι αποφάσισαν την αποπομπή του από το πρόγραμμα των εκδηλώσεων της 3^ης Ελληνικής Εβδομάδας Σύγχρονης Μουσικής- θα αποτελέσει το κύκνειο άσμα του Χρήστου, όσο αφορά τις ολοκληρωμένες καταθέσεις του. Μια ακρόαση του έργου αυτού, απεγκλωβισμένη από τις μουσικολογικές και στυλιστικές παραμέτρους ανάγνωσης, θα μας αποκαλύψει ίσως το ίδιο αίσθημα, το ίδιο συστατικό, που μας συνεπαίρνει ανεξήγητα και ολοκληρωτικά ακούγοντας το Φοίνικα –που εκεί επιτυγχάνεται μέσα από την αισθητική και τις τεχνικές της συμβατικής grande ορχήστρας. Αυτή όμως η διαπίστωση δεν είναι και τόσο ανεξήγητη. Παρ’ότι κάθε φορά η ανάγκη για ξεπέρασμα του ύφους και υπέρβαση των σταθερών είναι κρυμμένη (όχι πολύ βαθιά) σε κάθε κατάθεση του Χρήστου, και πάντα αυτό προκύπτει για τον ίδιο ως επείγουσα εκφραστική ανάγκη, είναι επίσης δεδομένο ότι κάθε έργο σχεδόν προετοιμάζει το έδαφος για το επόμενο -σε περιπτώσεις εμπεριέχονται και ολόκληρα τμήματα παλαιότερων δοκιμών, κάθε έργο αποτελεί ένα μικρό λίθο στο συμπαγές οικοδόμημα ενός σχεδόν αυτόνομου μουσικού (και εξωμουσικού) σύμπαντος και ορίζει το λογικό βήμα στην πορεία μιας ακραία συνεπούς εξέλιξης και συνεχούς καλλιέργειας των ίδων αρχών και συστημάτων. Τα μέσα αλλάζουν, οι φόρμες εξελίσσονται, αλλά ο στόχος παραμένει ο ίδιος και –το σπουδαιότερο- δεν βρίσκεται μέσα στην παρτιτούρα, αλλά βαθιά μέσα στον άνθρωπο και τις αγωνίες του. Η ειλικρίνεια των προθέσεων και η καθαρότητα της γραφής και των μουσικών ζητουμένων δεν άφηνουν περιθώρια στο συνθέτη να σταθεί στο ανεκδοτικό στοιχείο και την επιφάνεια των πραγμάτων –ούτε καν στις μικροδομικές λεπτομέρειες της ηχητικής σύνταξης. «Το κοινό στην εποχή μας και προπαντός οι νέοι αναζητούν πολύ περισσότερα από μια συναυλία. [...] Τα παλιά νοήματα στη μουσική αρχίζουν και γίνονται πια μουσειακά. Αν είναι δυνατόν να γράφουμε μουσική χωρίς να ακούγεται ούτε ένας ήχος μουσικός, ακόμη καλύτερα. Μπορεί μουσική να είναι μια αναπνοή, ένα περπάτημα... Όλοι εμείς που γράφουμε πρωτοποριακή μουσική ζητάμε από το κοινό και από τους εκτελεστές να ξεχάσει ό,τι ήξερε και να αντιμετωπίσει μια καινούργια κατάσταση, ένα χάος, ένα σκοτάδι...»

*ο τίτλος του κειμένου αντιμεταθέτει τις έννοιες, στη δήλωση του Χρήστου «Music is dead, man has failed», τον Ιούνιο του 1967, η οποία συμπυκνώνει την πολιτική αναφορά του στην απριλιανή δικτατορία και τα απολυταρχικά καθεστώτα της εποχής εκείνης ανά τον κόσμο. Στη δημοσίευσή του στο περιοδικό Δίφωνο, ο τίτλος του κειμένου αντικαταστάθηκε από την αναίτια συναισθηματική έκφραση 'Αλχημιστής των Ονείρων'...

εθνική επέτειος

"[...] Η ελληνικότητα δεν κινδυνεύει ούτε από την παγκοσμιοποίηση, ούτε από τους Κίσινγκερ των διαφόρων θεωριών συνωμοσίας. Κινδυνεύει από το δικό της φόβο να πεθάνει και να αναστηθεί. Όσο στα σαββατιάτικα τραπεζώματα της ΝΕΤ θα τραγουδιέται για εκατομμυριοστή φορά το Σ'αγαπώ γιατί είσ'ωραία και η Φραγκοσυριανή από κάτι ψευτοχαρούμενους ηθοποιίσκους, τόσο θα είμαστε άρρωστοι και γαντζωμένοι στο φουστάνι της νεκρής μητέρας μας. Επίσης, όσο οι εφημερίδες θα πουλάν μισοτιμής τον Ερωτόκριτο, τον Θεοδωράκη ή τον Άκη Πάνου, κανένας νέος και υγιής δεν θα καίγεται να τους ανακαλύψει. Την ελληνικότητα τη σκοτώνουν πρώτοι και καλύτεροι οι ίδιοι της οι νοσταλγοί. Για μένα παράδοση δεν είναι μόνο το φολκλόρ, οι μονοί ρυθμοί και τα δεκαπεντασύλλαβα, αλλά ακόμα και η δεκαετία του '80 που ήμουν παιδί. Παράδοση είναι το παρελθόν όπως το φαντάζεται ο μελλοντικός άνθρωπος [...]".

λόγια του Φοίβου Δεληβοριά για την ελληνικότητα, στο κυριακάτικο ένθετο της Ελευθεροτυπίας, 21.03.10.

στο Μετρό

Μέσα στο βαγόνι. Δύο φίλες συζητούν, σε ένταση που κατορθώνει να φτάνει άκοπα σε μένα χωρίς να γίνομαι αδιάκριτος ή να προσπαθώ ιδιαίτερα. Η μία είναι Ρωσίδα, συμπαθητικά όμορφη, ντυμένη μάλλον προσεγμένα, με ποπ χρώματα και στυλ. Η φίλη της Ελληνίδα. Με αφορμή μια αφίσα για συναυλία προς τιμήν του Θεοδωράκη με έργα Στραβίνσκυ και Ραχμάνινοφ (!), η Ρωσίδα της μιλά για την προτίμησή της στην κλασική μουσική. Μετά, με πολλή χαρά και με εκφράσεις θαυμασμού, της μιλά για το πόσο της αρέσουν τα μπαλέτα και πόσα έχει δει από μικρή και πόσο θέλει να πηγαίνει σε τέτοιες εκδηλώσεις. Αντιλαμβάνεται ότι η φίλη της δεν μπορεί να παρακολουθήσει, όσο κι αν είναι ευγενική, τον ενθουσιασμό της. Τότε είναι που της εξηγεί ότι "πως έχετε εσείς εδώ τα μπουζούκια, που μπορεί να πηγαίνατε απο μικροί; έτσι εμείς είχαμε τα μπαλέτα, μας πήγαιναν εκδρομές με το σχολείο". Συνειρμικά, παραπονιέται -αλλά όχι με πραγματικό παράπονο- για τον καλό της, προφανώς Έλληνα, ο οποίος "δεν τα καταλαβαίνει αυτά και δεν μπορώ να του λέω να πηγαίνουμε μαζί". Το βρίσκει σχεδόν λογικό. "Είναι αλλιώς εδώ", λέει. "Είναι όπως έχει μάθει κανείς". Πολιτισμός.

* * *

Στο βαγόνι του επόμενου συρμού, το αυτί μου συλλαμβάνει έντονη κουβέντα -οριακή λογομαχία- για το θέμα της ιθαγένειας και τους μετανάστες. Τα πιάσαμε τα λεφτά μας σκέφτομαι. Εδώ ο κόσμος καίγεται και οι μαλάκες ακόμα χτενίζονται -και μιλάνε για τους ξένους. Πλησιάζω όσο μπορώ, αν και ξέρω ότι δεν θα βρεθώ σε θέση ικανή να μπω στην κουβέντα φυσιολογικά και χωρίς επιτήδευση που θα υποδηλώσει εμπάθεια. Ένα νέο παλικάρι, πιθανότατα με σπουδές σε κοινωνικές ή πολιτικές επιστήμες, και ένας πενηντάρης από αυτούς τους αυτάρεσκους σίγουρους που έχουν άποψη για όλα και γνώση για τίποτα. "Δεν έχουν καμιά δουλειά να παίρνουν την ιθαγένεια" γκαρίζει. "Έτσι κι αλλιώς, η ιθαγένεια είναι ιδεολογικό εφεύρημα" απαντά ο νέος, γνωρίζοντας βέβαια ότι θα χρειαστεί πολύ κόπος, ανάμεσα σε δύο στάσεις, για να ξεδιπλώσει μια τόσο ιδιαίτερη συλλογιστική που απαιτεί και στοιχειώδη πολιτική ψυχραιμία και εννοιολογική ενημερότητα. Του κάκου. Ο άλλος μιλάει για να ακούει το πόπολο. "Γιατί ο Νιγηριανός να λέγεται Έλληνας;". Ναι, αυτό μας μάρανε. Το γιατί ο Έλληνας να δουλεύει σαν Νιγηριανός μπας και δει άσπρη μέρα, όμως, ούτε στη γυναίκα του δεν τολμάει να το απευθύνει. "Ακόμα κι αν γεννήθηκε εδώ, είναι δυνατόν να είναι Έλληνας; Αφού ο παππούς του είναι Νιγηριανός...". Επιχείρημα που με κάνει να βάλω τα κλάματα. Με το ανθρώπινο είδος. Ένα "α, καλά..." και μια χαρακτηριστική κίνηση του κεφαλιού είναι η ελάχιστη (και ευγενική) απόκριση του νέου, που μόλις έχει αντιληφθεί ότι έχει χάσει το χρόνο του με το μπετόν αρμέ. Η στιγμιαία μου απέχθεια για αυτόν τον τύπο, δίνει τη θέση της στη συνειδητοποίηση του σουρρεαλιστικού θυμικού που χαρακτηρίζει αυτό το λαό, εδώ στην άκρη της Μεσογείου. Νομίζω το έλεγε ο Μπρετόν, πως η Ελλάδα δεν χρειάζεται την ποίηση, γιατί όλοι οι Έλληνες είναι ποιητές. Σουρρεαλιστές. Δεν εξηγείται αλλιώς. Είμαστε ο λαός που έχει υποστεί, ίσως, τις περισσότερες κατακτήσεις -τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο- άρα και φυλετικές επιμειξίες, άρα και πολιτιστικές επιμειξίες, άρα και γλωσσικές επιμειξίες, άρα και κοινωνικές ζυμώσεις. Πως καταφέρνουμε να αναπτύσσουμε ρατσιστικά ένστικτα και σοβινιστικά αναθέματα -ενώ επιπλέον έχουμε γνωρίσει και τον πόνο του μετανάστη, και του πρόσφυγα, και του εξόριστου, και την πείνα, και το διωγμό, ακόμα και τη γενοκτονία- είναι πραγματικά για να βάζεις τα γέλια. Ή τα κλάματα. Αλήθεια, πως έχουμε διασταυρώσει ότι πέντε γενιές πίσω, ο παππούς μας δεν μιλούσε τη γλώσσα του Ιμπραήμ και δεν έχει προέλθει και εκείνος από κάποιο ξενοπήδημα του Αιγύπτιου; Ποιος εξασφάλισε τη δική μας ιθαγένεια; Ποια συνέχεια ορίζουμε; Ποια είναι η ελληνική παιδεία την οποία μετέχουμε; Γιατί εμείς είμαστε οι Έλληνες και όχι κάποιοι άλλοι; "Γιατί γεννηθήκαμε εδώ και γεννηθήκαμε από Έλληνες". Μάλιστα. Πολιτισμός κι αυτό. Φοβικός πολιτισμός. Άρρωστος πολιτισμός.

* * *

Στις αποβάθρες του Μετρό, οι οθόνες με ενημερώνουν πάντα για τις ονομαστικές εορτές και έτσι, χαζεύοντας, μαθαίνω κάτι απίθανα ονόματα, που καμιά φορά δυσκολεύομαι και να προφέρω. Σήμερα, προς μεγάλη μου έκπληξη, γυρίζω να δω μπας και διαβάσω για καμιά Ευφροσύνη ή Πατάπιο, και βλέπω πως "σήμερα δεν υπάρχει κάποια γιορτή γνωστή". Χαμογελάω. Το ευγενικό περιθώριο που αφήνει ο συντάκτης της πρότασης αυτής, με παρηγορεί και βάζω στη σκέψη μου τις άλλες γιορτές, τις άγνωστες, αυτές που κάπου ίσως τώρα υπάρχουν, κάπου ίσως να είναι γνωστές -αλλά σίγουρα υπάρχουν-, ή κάπου υπήρξαν ή κάπου θα υπάρξουν ή μπορεί να υπάρχουν εδώ μπροστά μας, δίπλα μας, αλλά να μας είναι ακόμα άγνωστες, αθέατες, και που σίγουρα αυτή είναι μακράν πιο χαρούμενη σκέψη απ'ότι να είναι γνωστές και να μην υπάρχουν. Να μην υπάρχουν και να είναι εδώ.

...

Κάποια ψυχή μου έλεγε ότι πάει καιρός που'χω (ή που'χουμε) να ποστάρω κάτι. Είναι αλήθεια. Ε και;
Η σιωπή, άραγε, δεν έχει να πει κι αυτή τα δικά της;

Σκοτεινή και παράξενη ετούτη η εποχή,
σιωπηλή μουσική, ηχηρή μοναξιά,
τραγουδούσε ο Μούτσης. Ο Δήμος.

Μια φωνή που τη γνωρίζω κάθε βράδι στα όνειρά μου
Παραιτήσου μου φωνάζει, παραιτήσου από παντού
Είναι τα ίδια μου τα λόγια που επιστρέφουν σε μένα
Έτσι καθώς σου τραγουδάω με το σφυγμό ενός νεκρού...