Τρίτη, Μαρτίου 08, 2011

στην Ελλάδα

Γύρισε πάλι πίσω στην Ελλάδα, ο Κυνόδοντας. Πήγε μέχρι τη Αμερική και γύρισε. Και γύρισε, έτσι όπως πήγε. Όπως πήγε; Όχι ακριβώς.

Στο μεσοδιάστημα, ξαναπροβλήθηκε, δημιούργησε κουβέντες, όμορφα κείμενα, ποστ, άρθρα, διαμάχες, αναλύσεις, πόλωσε, ξεβόλεψε, ενόχλησε, επαινέθηκε, έγινε σημείο αναφοράς, άφησε στίγμα -το δικό του στίγμα. Στο μεταξύ επίσης, είδα κι εγώ την ταινία. Δυστυχώς (και αναγκαστικά τότε) σε ντιβιντί, λόγω ενοχικών σκέψεων που φούντωσαν μετά και το αναπάντεχο σούσουρο που έκανε ιντερνετικά η προηγούμενη αναφορά μου. Και είναι βδομάδες που σκέφτομαι πως θα'πρεπε να γράψω κάτις, τώρα που έχω και άποψη επί του έργου -σαν να χρωστάω μια ουσιαστική αναφορά στην ίδια την ταινία, πέρα από τα εμόσιοναλ τριγύρω της. Και ήθελα, είναι η αλήθεια, να γράψω πολλά -γιατί με έκανε να σκεφτώ και να'χω να πω πολλά. Γιατί αυτό είναι οι μεγάλες ταινίες. Κρύβουν περισσότερα απ'όσα φανερώνουν και σ'αφήνουν γενναιόδωρα να βρεις εσύ τις λέξεις στα ανείπωτα, αλλά και να προσθέσεις και τις δικές σου λέξεις, να συνεχίσεις μόνος σου τις προτάσεις, να πάρεις τους χαρακτήρες και τις ατάκες και να κάνεις τις δικές σου προβολές: στην πραγματικότητα, στην πραγματικότητά σου, στην πραγματικότητα που γράφεται ερήμην σου, έξω από τα όρια της αυλής σου, έξω από την ασφάλεια που οι προσλαμβάνουσές σου ορίζουν, έξω από τα νοήματα που σε συγκινούν.

Ήθελα να γράψω για το αριστοτεχνικά αποστασιοποιημένο γύρισμα του Λάνθιμου, τις μπρεχτικές τεχνικές στην αφήγηση, για το σενάριο που έλαμπε δια της οικονομίας του, για τα τόσα κερδισμένα κινηματογραφικά στοιχήματα, για τη σαγήνη της τολμηρής δημιουργίας που δεν κολώνει μπροστά σε αγορές και νόρμες πώλησης και προμόσιον, για το ότι ίσως τελικά η ταινία και να
γύρισε όπως ακριβώς πήγε, ακριβώς γιατί δεν άλλαξε σε τίποτα, δεν την βρήκε καμία έκπτωση στο δρόμο, κανένας συμβιβασμός στο μοντάζ και στις ερμηνείες. Για να πάει μέχρι εκεί, μόνο έτσι μπορούσε να πάει: ακέραιη. Ακριβώς έτσι όπως πήγε. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος της.

Ήθελα να μετρήσω όλους τους νοηματικούς παραλληλισμούς, να εξηγήσω στους αδαείς όλο το συμβολισμό -και την ιστορική σημειολογία- της αιμομιξίας, να κάνω και μια ελάχιστη πραγματεία για τους προτυπικούς εφιάλτες που κατατρέχουν -και κατατρύχουν- κάθε φοβική κοινωνία, όπως η δική μας, και οι οποίοι βρίσκονται σχεδόν σε κάθε πλάνο του Λάνθιμου. Ήθελα επίσης να καταγράψω τους τόσους μα τόσους αδιάβαστους περί τέχνης και αισθητικού κώδικα, που δεν λένε να εννοήσουν πως οι ταινίες μπορούν να είναι και συμβολικές και να περιγράφουν συμπεριφορικές αναγωγές (ναι, το μπορούν αυτό οι ταινίες) και πως όταν βλέπουμε στην οθόνη κάποια λ.χ. αιμομικτική σχέση, η σκηνή δεν φέρει αναγκαστικά τη βαρύτητα ενός διαφημιστικού τρέηλερ και δεν προβάλλεται ως πρότυπο ή αξία, αλλά μάλλον κάτι άλλο θα σημαίνει, κάτι άλλο θέλει να μας πει, μάλλον κάτι θέλει να μας πει. Κι ενώ μηνγουάηλ, θεωρείται φυσικό να μασουλάς ποπ κορν σε χάη κλιματιζόμενη αίθουσα, και να παρακολουθείς φόνους και πολέμους, ενώ καμακώνεις και γκόμενα στο μεταξύ. Ή χρίζονται τολμηρά κάτι νερόβραστα αρρωστημένα σκουπίδια σαν το Brokeback Mountain.
Μον Ντιε...

Έκανε λοιπόν τον κύκλο της η ταινία, αίθουσες, βραβεία, διακρίσεις, όσκαρ, ξανά αίθουσες, προσφορά σε εφημερίδα. Γύρισε και από τα ξένα και βρήκε πάλι τους δικούς της. Βρήκε και τους χαρακτήρες του σεναρίου της. Όπως εκείνον τον θλιβερό καπελάκια Σούπερ Μπίνγκο -ναι, αυτό το όρθιο λείψανο που κάποτε γύριζε με φόρα την τροφό της τύχης, με λιπαντικό τους τηλεοπτικούς χυμούς της Κρίστας και σάουντρακ τις φωνές φοιτητών από τα κρατητήρια της χούντας- ο οποίος δήλωσε, πάντα ωραίος ως Έλληνας, πως χάρηκε για την υποψηφιότητα, επειδή ακούστηκε η Ελλάδα, αλλά χάρηκε επίσης που δεν πήρε το βραβείο, γιατί θεωρεί την ταινία απαράδεκτη και θα ήταν προσβλητική για την Ελλάδα, αν είχε κερδίσει. "Πόσο μαλάκας μπορεί να είναι ένας άνθρωπος", αναρωτιέται ένας φίλος στο φέησμπουκ. Πόσο ωμά αποκαλυπτικός είναι, σκέφτομαι εγώ -αφού ο άνθρωπας καταφέρνει μέσα σε μία πρόταση να εκφράσει γλαφυρά τις δύο σπουδαιότερες εθνικές αξίες μας. Από τη μία, το καμάρι σαν γύφτικο σκερπάνι που νιώθουμε κάθε φορά που κάτι (το ο,τιδήποτε) με αποστολέα Greece, ταξιδεύει και κερδίζει φως σε κάποιο σημείο του πλανήτη, και το φως αυτό ανήκει δικαιωματικά σε όλους μας -αφού όλοι πληρώνουμε φόρους και όλοι είμαστε ίσοι και όλοι ένα πράμα γενικά, εθνικά, πλανητικά- και όχι μόνο ανήκει σε όλους μας, αλλά μπορούμε και να το καμαρώνουμε για εντελώς δική μας επιτυχία, αφού γενικά ιτς οκέη να καμαρώνεις προσωπικά τις επιτυχίες των άλλων, τις επιτυχίες που ίσως ποτέ σου δεν αξιώθηκες (πάντα με την αβάντα του νοηματικού εθνικού πλαισίου που μας δίνει το όλοι) και να ανεμίζουμε τη γαλανόλευκη αφού ο Έλληνας -ο κάθε Έλληνας, εγώ, εσύ, ο Λάνθιμος, δεν έχει σημασία- πάλι κέρδισε. Από την άλλη, και στο δια ταύτα, η μισαλλοδοξία γεμίζει κάθε σπιθαμή του ζωοδότη πνεύμονα της ιδιοσυγκρασίας μας, η υπονόμευση κάθε πραγματικής επιτυχίας που ξεφεύγει από τις προσλαμβάνουσές μας είναι εξ ορισμού ύποπτη, είναι αξιοπερίεργη, ίσως είχε και κάνα μέσο, ίσως αβαντάρεται από σκοτεινά κέντρα και πάντα εις βάρος μας, αλλά και ποιος είναι άλλωστε ο Λάνθιμος που θα πάει στα όσκαρ, σιγά το πράμα, κι εγώ το κάνω αυτό, ο καθένας μας μπορεί, ο κάθε Έλληνας μπορεί (αφού, είπαμε, ο Έλληνας κέρδισε), ο Λάνθιμος μέχρι προχτές γύριζε βιντεοκλίπ της σειράς, η ταινία είναι άρρωστη και δεν έχει το χαμόγελο του Sakis, κουλτούρα να φύγουμε, ο κόσμος δεν τα καταλαβαίνει αυτά, ο κόσμος έχει προβλήματα, θέλει να ξεσκάσει, ο κόσμος αυτά θέλει, και όλη αυτή η παραφιλολογία. Με δυο λόγια, καμάρι για επιτυχίες που δεν μας ανήκουν και φθόνο γι'αυτές ακριβώς επειδή δεν μας ανήκουν.

Σκέφτομαι όμως και πόσο λανθάνον δίκαιο κρύβουν τα λόγια του χουντοκονφερανσιέ. Γιατί πράγματι η ταινία είναι προσβλητική για την Ελλάδα. Και προσβάλλει την Ελλάδα εκείνη που, εκμεταλλευόμενη τους νόμους της άνωσης και της κενότητας, αγκομαχεί βροντόφωνα να επιπλεύσει -και μαζί της (και μέσα της) επιπλέουν με τον ίδιο τρόπο ένας σωρός φελλοί, όπως κακή ώρα κάτι περσόνες τύπου Μαστοράκης, κάτι ανθρωπόμορφοι απόπατοι σαν τον Θέμο, κάτι σκιές που η μια την άλλη λεν πως ξέρουν και λένε αγάπη μου με ολόιδιες φωνές. Προσβάλλει την Ελλάδα που χαριεντίζεται στα τηλεοπτικά πάνελ, την ώρα που στο Υπατία μια άλλη Ελλάδα αναστενάζει (και επίσης προσβάλλει) -ναι, η Ελλάδα των ξένων, γιατί κι αυτή Ελλάδα είναι- προσβάλλει την Ελλάδα που περιμένει να γελάσει με το σάπιο και άνυδρο χιούμορ της ραδιοαρβύλας, να γαργαλιστεί με το σεξιστικό ακκισμό του Όλα, να ρουφήξει πολιτική σκέψη από το λαϊκισμό του Λάκη και να χορτάσει ενημέρωση από την κλειδαρότρυπα του Μάκη. Προσβάλλει καίρια το συμπεριφορικό πρότυπο της κυρίαρχης αισθητικής -η οποία δεν είναι παρά το κενό της αισθητικής, με την έννοια της απουσίας οποιουδήποτε στίγματος αισθητικής- πρότυπο που συγχρονίζεται με τις επίπλαστες ανάγκες και αναγκαιότητες της ίδιας αυτής Ελλάδας, που επιτάσσει και ασπάζεται όλα τα in και τα must, ενώ (όχι και πολύ) βαθιά μέσα της κρύβει αποκρουστικά τέρατα και γαλουχεί την αυτιστική συνέχειά της -κάτι σαν τα παιδιά της οικογένειας του Κυνόδοντα. Είναι μια Ελλάδα που σ'όλους αρέσει να κερδίζει, να φέρνει κούπες, να φέρνει επιτυχίες από ψηφοφορίες, παζάρια και καλάθια, που προσπερνάει τη ντόπα και τη μπαγαποντιά, αλλά την καταβρίσκει με τα εθνοστεντόν και τα ελληνικά DNA, την καταβρίσκει να καμαρώνει ως ανώτερη μπροστά στους κατσαπλιάδες ξένους και φτωχούς -ή φτωχούς ξένους- μια Ελλάδα που φτάνει μέχρι τον Κεντέρη και άλλες τέτοιες πανεθνικές μαλακισμένες στιγμές που μπορούν να συνοδευτούν από μια εικόνα της γαλανόλευκης και ένα σχολικό ποίημα, κουβαλώντας εν είδει βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης το Αιγαίο του Ελύτη και τα μάρμαρα των μνημείων, για τα οποία όμως δεν γνωρίζει τίποτα. Μια Ελλάδα που, σαν τα παιδιά του Κυνόδοντα, έχει εκπαιδευτεί πλέον άριστα να συμφύρει λέξεις και έννοιες, να υπολείπεται νοημάτων και παραστάσεων, να απωθεί το βίωμα και τη μνήμη, να χάνει την όποια ανθρωπιά της -μα και τους βαθμούς συγγενείας, τη συνοχή της, την αλληλεγγύη της- μπροστά στο συμφέρον, στο ίδιον όφελος, όπου όφελος είναι -ακριβώς όπως και στην ταινία- το βραβείο της ημέρας, άλλη μια μικροαστική δικαίωση, άλλο ένα καρότο.

Το συμφυρμό των εννοιών και τη στρέβλωση των μεγεθών τη ζούμε πλέον ως αυτονόητο, σχεδόν ως κεκτημένο. Αρκεί να αντρέξει κανείς στο λεξιλόγιο που συνοδεύει την απεργία στο Υπατία, την απεργία γενικά ως έννοια, τα εργασιακά δικαιώματα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα στο λόγο, το δικαίωμα να χαλάσεις μια θεαθήνικη φιέστα του Πάγκαλου χωρίς να κατηγορηθείς ως τρομοκράτης και απορρυθμιστής του πολιτεύματος. Αρκεί να δεις πλέον πως αλλάζουν τα δεδομένα στο google και στρεψοδικούν τα τεκμήρια, άμα λ.χ. αναζητήσεις πληροφορίες για τον Ιωάννη Μεταξά και το Γεώργιο Γρίβα, ακόμα και για τη Δραγώνα και τον Τατσόπουλο -την ίδια ώρα που κάποια πειραγμένη και επικίνδυνη δασκάλα στον Έβρο εξαίρεται από την Ακαδημία για την πατριωτική στάση της. Αρκεί να σταθείς για λίγο έξω από τον εαυτό σου, από την ιδιωτικότητα και ιδιωτεία σου, έξω από το κυνήγι της επικαιρότητας, έξω από το μικρό σου κράτος, έξω από την όποια εξουσία σου ν'αλλάξεις τα πράγματα, για να δεις τότε ξεκάθαρα πως καμία εξουσία δεν έχεις ν'αλλάξεις τα πράγματα -δυνατότητα έχεις, αλλά εξουσία όχι, ενώ και την περίπτωση να κάνεις εξουσία τη δυνατότητα, την έχεις απωθήσει, την έχεις σχεδόν ξεφτιλίσει- πως η απόδραση από τον αυτισμό ισοδυναμεί σχεδόν με υπέρβαση, αν όχι με θαύμα, πως την επικαιρότητα απλώς την παρακολουθείς αντί να τη διαμορφώνεις, πως το μικρό σου κράτος είναι μεν ασφαλές, αλλά είναι για γέλια, πως η ιδιωτεία σου δεν έχει εξασφαλίσει τίποτα το ανθρώπινο πέρα από την ανταπόκρισή σου σε δυο-τρεις προτάσεις του Αθηνοράματος, άντε και ένα εξοχικό να ηρεμείς τα σαββατοκύριακα. Να δεις τότε ξεκάθαρα πως όχι μόνο δεν έχεις χάσει τον κυνόδοντά σου -το τεκμήριο της ωρίμανσης- αλλά και πως δεν επιθυμείς, αντίθετα από την Αγγελική στην ταινία, να τον χάσεις ή -ακόμα χειρότερα- συμπεριφέρεσαι σαν να σου έχει πέσει, αλλά τον έχεις ξανακολλήσει στα κρυφά, γιατί φοβάσαι να βγεις εκεί έξω. Γιατί φοβάσαι τις γάτες τέρατα και εκείνους που σκότωσαν το (φανταστικό και άγνωστο) αδερφό σου. Γιατί όλα αυτά για σένα δεν είναι πρόκληση και γιατί δεν σου πέρασε από το μυαλό πως η κοινωνία έξω από την αυλή, ενδεχομένως να είναι διαφορετική και να κρύβει άλλες βεβαιότητες και σταθερές, άλλες προκλήσεις και άλλες απολαύσεις, και πως ίσως σ'αυτήν την πολιτεία, την έξω από την αυλή σου, την ίσως πολύ μακριά από την αυλή σου, μπορείς να ξαναορίσεις τις λέξεις, μπορείς ακόμα και να φτιάξεις τις δικές σου λέξεις, μπορείς να πεις φίλο τον ξένο, μπορεί εκεί να μη χρειάζεται να ορίσεις τους ανθρώπους για να τους δεχτείς, να μη χρειάζεται να χωρίσεις τους ανθρώπους για να βρεις τη θέση σου ανάμεσά τους, να μη χρειάζεται ούτε ο βαθμός συγγένειας για να καθορίσει το μέτρο της αγάπης και της εξάρτησης, να μη χρειάζεται κανείς πάνω από σένα που θα συντάσσει κανονισμούς για τις νομοτέλειες της ζωής σου και των δοντιών σου -πόσο μάλλον για τη σύνδεση της ζωής σου με τα δόντια σου. Αρκεί να έχεις την περιέργεια για να τα συναντήσεις όλα αυτά. Ή τη φαντασία για να τα οραματιστείς και να τα δημιουργήσεις.

Γιατί υπάρχουν στιγμές στη ζωή σου που αλλάζεις όσο δεν έχεις αλλάξει σ'όλα σου τα υπόλοιπα χρόνια. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, αν είσαι έτοιμος, έφυγες... Που πας; Μα, πας παραπέρα. Εκτιμάς αστραπιαία ό,τι έχεις κάνει μέχρις εκείνη τη στιγμή στη ζωή και αισθάνεσαι, ξαφνικά, σαν να πετάς. Διότι μόνο πετώντας προλαβαίνεις να κάνεις αυτά που ήθελες να κάνεις και δεν είχες προλάβει να κάνεις μέχρις εκείνη τη στιγμή. Κατάλαβες;

26 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

πολυ καλο άρθρο
όχι ευχρηστο layout του κειμένου

costinho είπε...

Ευχαριστώ πολύ!

Για το layout, έχεις δίκιο, είναι μια πραγματικότητα. Ήδη το διορθώνω συνολικά.

Να'σαι καλά.

Μπράβο φιλε. Εξαιρετικό.

Σοφία είπε...

Πολύ καλό άρθρο, συγχαρητήρια, αλλά δυστυχώς πολύ δυσανάγνωστο. Απέφυγε το full justification στο κείμενο και α φτιάξει.

costinho είπε...

I know, I know... Τώρα που γράφω κείμενα σεντονάκια την καταλαβαίνω κι εγώ την κατάσταση. Υπόσχομαι ότι σε λίγες ώρες θα έχω διορθώσει γενικά το layout του μπλογκ. Πιστεύω πάντως ότι φταιεί κυρίως ο μικρός χώρος που έχω αφήσει για το κείμενο (πλάτος) και όχι τόσο η στοίχιση. Θα κάνω μερικές δοκιμές though.

Και ευχαριστώ φορ δε κόπλιμεντ!

Πρώτη φορά στη ζωή μου βρήκα πρόταση σε κείμενο με 157 λέξεις!!! Αν οι λέξεις ήταν στάλες βροχής, θα γινόμουν ... μούσκεμα ή θα πνιγόμουν! Το άρθρο τα λέει όλα και όσα δε λέει, τα εννοεί ο καθένας μας. Και εκεί είναι η επιτυχία. Δυσκολεύτηκα να κατανοήσω κάποιες έννοιες. Και πως θα μπορούσε να γίνει αυτό, που ψάχνοντας να βρω τελεία(.), πνιγόμουνα. Ανάσα δεν πήρα. Κόντεψα να σκάσω. Θα μου πεις, τι απαντάω στην ερώτηση - επωδό: "Κατάλαβες;" Ναι, κατάλαβα! Δεν νοιάζομαι ούτε για την ταινία ούτε για τους Μαστοράκηδες, ήδη, λίγο πολύ μου είναι γνωστά, κρατάω όμως την ουσία του άρθρου, κάτι σαν ηθικό δίδαγμα- πρόταση, που βρίσκεται στην τελευταία παράγραφο (και δεν έχω ανοίξει ακόμα το σύνδεσμο να δω τι κρύβει) Θα μπορούσε να υπάρξει σαν αυτόνομο θέμα ή εισαγωγή σε κάθε θέμα και όπλο για να πολεμήσει κανείς το ... Θέμο.

costinho είπε...

Και που ν'ανοίξεις το λινκ το τελευταίο!...:))

bwana είπε...

Ότι συμφωνώ (σε γενικές γραμμές) με το κείμενό σου, συμφωνώ. Στον συνολικό τόνο όμως υπάρχει πρόβλημα (εκτός κι αν είναι απόλυτα προσωπικό και όχι πρόταση, οπότε πάσο...). Τα γράφω αυτά γιατί ούτε ο Δεληβοριάς μου αρέσει, ούτε μπορώ να υποκριθώ ότι δεν γνωρίζω ποιός συνυπογράφει ταινία με τον Λαζόπουλο και ποιός γυρίζει τα βιντεοκλίπ του Ρουβά ούτε ποιός βγάζει στην κωλοφυλλάδα του το dvd του "Κ"... Αυτά, χωρίς να πάψω να θεωρώ τον "Κ" σπουδαία ταινία που προχωράει τις ιδέες του Ριπστάιν κάνοντας το πιο σύγχρονο ντόπιο σινεμά. Καλό βράδυ!

costinho είπε...

bwana, ο Δεληβοριάς είναι μια λεπτομέρεια στο context και το ξέρεις. Κατά τ'άλλα, όση βάση κι αν έχει το υπόλοιπο του σχολίου σου, θαρρώ πως χάνει το σημείο αναφοράς. Η αντιπαραβολή που επιχειρώ είναι ανάμεσα σε αναγνώσεις της πραγματικότητας (είτε βιωμένης είτε εγνωσμένης) και στην ουσία της ταινίας -σε συνδυασμό ίσως και με την πορεία της ταινίας. Η αντιπαραβολή δεν γίνεται με τον Λάνθιμο, οπότε ακόμα και το αν γύρισε κουράδες με σκοπό και χρησιμότητα κουράδας (και όχι με τις αξιώσεις και τα στοιχήματα του Κυνόδοντα), λίγη σημασία έχει στην κουβέντα.

Η (επιφανειακή) κριτική πάνω στην ηθική διάσταση των τρόπων βιοπορισμού του Λάνθιμου, προσωπικά δεν με βοηθάει σε καμία κουβέντα που συνάδει της ταινίας. Ακόμα και να δεχτώ ότι μέχρι τώρα ο Λάνθιμος δεν υπέγραφε παρά στιγμές που συνιστούν όνειδο για την τέχνη της εικόνας, πως προκύπτει πρόβλημα στο συνολικό τόνο της αναφοράς σ'αυτή την ταινία; Χρειάζεται να καεί σε κάποια κριτική πυρά πρώτα ή να κάνει ο καλλιτέχνης μετάνοιες για τον πρότερο (ή παράλληλο) βίο του, για να αποδεχτούμε χωρίς ψεγάδια και κηλίδες το έργο του; Ίσα ίσα, σε όλη αυτή τη φιλολογία αναγνωρίζω μια εθνικώς εγγενή τάση αποκαθήλωσης που επιδεικνύουμε απέναντι σε κάθε άρτια και ακέραιη καλλιτεχνική επιτυχία, εδώ και δεκαετίες. Τα ίδια έκαναν κάποιοι και με τον Αγγελόπουλο, το ίδιοι μικροί σταθήκανε, με απόλυτο επιχείρημά τους το ότι "αυτά δεν τα καταλαβαίνει ο κόσμος", ενώ στην ουσία δεν τα καταλάβαιναν οι ίδιοι -και οι πιο εμπαθείς και ανερμάτιστοι από αυτούς, θεωρούσαν και μαγκιά το χλευασμό μιας τεράστιας επιτυχίας, που φυσικά ξεπερνάει όχι μόνο τις προσλαμβάνουσές τους, αλλά και τις όποιες ικανότητες και αρετές τους.

Αν θες τη γνώμη μου, το μόνο που με πείραξε ήταν η προσφορά στην κωλοφυλλάδα που λες κι εσύ, και μάλιστα τόσο νωρίς, αλλά και τόσο κοντά στη σημειολογία της επιτυχίας -υπό άλλες συνθήκες, οι πιο κακόβουλοι θα το έλεγαν και "αρπαχτή". Και στο βαθμό που του αναλογεί, έχω δώσει ένα σχετικά υπονομευτικό τόνο στην αναφορά μου περί κύκλου της ταινίας.

bwana είπε...

Το κλειδί στην κουβέντα μας είναι αυτό που σού έγραψα περί προσωπικής θέσης και όχι περί γενικής θεώρησης των πραγμάτων. Δεν έχω δηλαδή πρόβλημα με τη φράση "έστι το βλέπω εγώ" αλλά με τη φράση "έτσι είναι". Και βέβαια : η (επιφανειακή) κριτική πάνω στην ηθική διάσταση των τρόπων πολιτικής έκφρασης του Μαστοράκη, προσωπικά δεν με βοηθάει σε καμία κουβέντα που συνάδει της σκηνοθετικής του καριέρας. Ακόμα και να δεχτώ ότι μέχρι τώρα ο Μασοράκης δεν υπέγραφε παρά στιγμές που συνιστούν όνειδο(ς) για την τέχνη της εικόνας, πως προκύπτει πρόβλημα στο συνολικό τόνο της αναφοράς σ'αυτόν; Χρειάζεται να καεί σε κάποια κριτική πυρά πρώτα ή να κάνει ο καλλιτέχνης μετάνοιες για τον πρότερο (ή παράλληλο) βίο του ως δημοσιογράφος-ασφαλίτης, για να αποδεχτούμε χωρίς ψεγάδια και κηλίδες το έργο του; Ίσα ίσα, σε όλη αυτή τη φιλολογία αναγνωρίζω μια εθνικώς εγγενή τάση αποκαθήλωσης που επιδεικνύουμε απέναντι σε κάθε άρτια και ακέραιη καλλιτεχνική ή εμπορική επιτυχία, εδώ και δεκαετίες. Τα ίδια έκαναν κάποιοι και με τον Νταλάρα, το ίδιοι μικροί σταθήκανε, με απόλυτο επιχείρημά τους το ότι "αυτά είναι για τους δήθεν και τους κουλτουριάρηδες", ενώ στην ουσία δεν τα καταλάβαιναν οι ίδιοι -και οι πιο εμπαθείς και ανερμάτιστοι από αυτούς (όπως ο Τζιμάκος), θεωρούσαν και μαγκιά το χλευασμό μιας τεράστιας επιτυχίας, που φυσικά ξεπερνάει όχι μόνο τις προσλαμβάνουσές τους, αλλά και τις όποιες ικανότητες και αρετές τους.
(σόρυ για τον σαρκασμό αλλά δεν μπορώ να βρώ κάποιο μέτρο για να ζυγίσω λετσι τους καλλιτέχνες - ΑΣΕ που δεν είμαι σίγουρος ότι μάς χρειάζεται καν ένα τέτοιο μέτρο)...

Τελικά με εντυπωσίασε η τελευταία παράγραφος και που πίσω της κρύβεται ο Πουλικάκος. Υποθέτω πως είναι λόγια του σεναρίου και όχι δικά του. Τι σημασία έχει ποιος είναι ο πνευματικός πατέρας, η αξία της παραμένει ίδια. Στην "αναζήτηση", πάντως, Πουλικάκο θα βάλεις για να την βρεις.

costinho είπε...

Ρε bwana γαμώτο, οκ με αυτό το πνεύμα αντιλογίας, οκ με την εξυπνάδα, αλλά πραγματικά πες μου, βοηθάει σε κάτι; Γιατί πρέπει καλά και σώνει να το ξεφτιλίσουμε, επειδή δεν σου κάθεται σαν ηθική περσόνα ο Λάνθιμος; Ή εγώ.

Στο πρόβλημα που έχεις με τη φράση "έτσι είναι" (αν είναι έτσι, λέμε τώρα), απάντησέ μου σε παρακαλώ: έτσι είναι ΤΙ; Στο κάτω-κάτω, πόσο απέχει η προσωπική θέση από τη γενική θεώρηση, μέσα σε μια προσωπική πλατφόρμα συγγραφής; Ποιο είναι ακριβώς εκείνο που θα σε πείραζε; Για να καταλάβω.

Ο δε σαρκασμός σου, πέρα από ασυγκράτητος, είναι και άστοχος. Άστοχος και για ένα παραπάνω λόγο: ότι δεν έκρινα συνολικά τον Μαστοράκη μέσα από τη δήλωσή του, αλλά έκρινα ξεχωριστά τη μισαλλόδοξη μαλακία που εκστόμισε και ξεχωριστά το άθλιο ποιόν του -το οποίο όμως εδώ που τα λέμε είναι ΕΚΕΙΝΟ που του έχει εξασφαλίσει την όποια θέση τιμητή. Αντιστρέφοντάς το, σύμφωνα με τον άστοχο κώδικα του σαρκασμού σου, ο Λάνθιμος δεν "έγινε" ο σκηνοθέτης του Κυνόδοντα, "επειδή" είχε κάνει σουξέ με Ρουβά και Λάκη. Αν ήθελε να μεταφράσει αυτό το σουξέ, νομίζω η οδός θα ήταν άλλη. Και σίγουρα πολύ μακριά από τον Κυνόδοντα και την Κινέττα. Γιατί ρε γαμώτο τόση μικρότητα; Γιατί δεν μπορούμε μία στο τόσο, να είμαστε λαρτζ, χωρίς προϋποθέσεις και υποσημειώσεις και συνέχεια μίρλα και χώρο για προσωπικές αιτιάσεις;

Ας το δούμε και πιο απλά όμως. Ο Λάνθιμος κάτι κέρδισε. Ο Μαστοράκης, τόσα χρόνια, επίσης. Ας πούμε γενναία και καθαρά, όμως, τι κέρδισε ο ένας και τι ο άλλος.

bwana είπε...

Μάλλον δεν είναι καλή ώρα ή δεν είναι καλή η διάθεσή μου... Αν δεν έχεις καταλάβει ότι όσο λιγότερο ανακατέυουμε την ηθική στη συζήτησή μας τόσο το καλύτερο, τι να κάνω άλλο εκτός να από το να σταματήσω τις εξυπνάδες?
Δεν το καταλαβαίνω αυτό το λαρτζ που λες (κι ούτε θέλω να φανταστώ ότι ισούται με το να τα βρίσκουμε όλα ωραία και καλά για να μην μας προσάψουν μικρότητα). Και τι άλλο θα μπορούσαν να είναι οι αιτιάσεις μου αν όχι απόλυτα προσωπικές? Σου είπα ότι θεωρώ τον "Κ" γενναία ταινία και δεν είμαι του κυκλώματος για να έχω καμμία αντιζηλία με τον άνθρωπο. Από κει και πέρα δεν μπορώ να κάνω ότι δεν βλέπω ούτε έχω και κανένα ζόρι να μπω σε στρατόπεδα πλήρους αποδοχής ή πλήρους απόρριψης. Αυτά και συγγνώμη για την αντιλογία... Καλό βράδυ!

costinho είπε...

@Χρήστος

Ξέχασα να το γράψω πριν, που ανέφερες τα περί εκατοντάδων λέξεων: ΠΟΥ να διαβάσεις Σαραμάγκου!!!...

Panagiotis είπε...

Αξιόλογο άρθρο, με ενδιαφέρουσες εκφάνσεις εννοιών.

Από την άλλη μακροσκελές, με κάποια έπαρση, προσπαθεί να καλύψει εν μέρει ετερογενή θέματα με αμφίβολες ερμηνείες. Οι υποκείμενες και οι υπερκείμενες δομικές δυναμικές τέμνονται σε μάλλον ασαφή σημεία.

Παρόλα αυτά ομολογώ πως η ειλικρίνεια της γραφής και η "αλήθεια" που απορρέει από το κείμενο είναι υλικό για πολύ σοβαρή σκέψη και συζήτηση.

Ποια είναι πάλι αυτή η Σαραμάγκου? Που την ξέρω που με ξέρει...Και το χειρότερο, γι αυτή, δε θέλω να τη μάθω. Ευτυχώς που λείπει η σύζυγος που την διαβάζει και δεν θα έχω το σχόλιό της. Ούτε κι εσύ. Χα χα...

spirited away είπε...

"... προσβάλλει την Ελλάδα που περιμένει να γελάσει με το σάπιο και άνυδρο χιούμορ της ραδιοαρβύλας, να γαργαλιστεί με το σεξιστικό ακκισμό του Όλα, να ρουφήξει πολιτική σκέψη από το λαϊκισμό του Λάκη και να χορτάσει ενημέρωση από την κλειδαρότρυπα του Μάκη. "

Να τί ήθελα να πω τόσο καιρό και δεν έβρισκα τις λέξεις...

Πολύ ωραίο κείμενο...της υπομονής βέβαια, ήθελε 2-3 αναγνώσεις σίγουρα!

costinho είπε...

@bwana

Πλήρους αποδοχής ποιανού; Πλήρους απόρριψης ποιανού; Του έργου ή του δημιουργού; Αν μιλάμε για το έργο, τότε οι πληροφορίες για το σκηνοθέτη που σ'ενοχλούν, δεν νομίζεις πως είναι περιττές;

@Panagiotis

Ευχαριστώ για τον καλό λόγο. Όσο για τα στραβά, δεν έχεις και πολύ άδικο...;) Για την έπαρση δεν έχει νόημα να απαντήσω (προφανώς αν την έχω, θα είναι δύσκολο να την εννοήσω). Τα δε θέματα δεν πιστεύω πως είναι ετερογενή, ενώ και οι ερμηνείες τους απλώς αντανακλώνται μέσα στο πρίσμα με το οποίο διαβάζω τα γεγονότα και τις έννοιες. Τουτ'έστιν, αμφίβολες για κάποιον, στέρεες για μένα και το δικό μου αξιακό (και εννοιολογικό) σύμπαν. Για τα ασαφή σημεία δεν θέλω να συμφωνήσω, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι κακό να μοιράζουμε την ευθύνη...:)

Σε κάθε περίπτωση -και ακριβώς επειδή ο τόσο άμεσος και προσωπικός χαρακτήρας της πλατφόρμας συγγραφής (και κοινοποίησης) το επιτρέπει και σχεδόν το επιβάλλει- στο ζύγι της δομικής/αξιολογικής συνέπειας και της ειλικρίνειας της γραφής, επιλέγω πάντα να βαραίνει το δεύτερο. Κι εγώ ξύνισα λίγο τα μούτρα μου μόλις διαπίστωσα το μέγεθος του κειμένου, αλλά διαπιστώνοντας πως οι λέξεις μου δεν έχουν τη βάσανο να συγχρονιστούν με τις ανάγκες της αρθρογραφίας, της δημοσιογραφίας, ακόμα και κριτικής σε επίπεδο δημοσιεύσης, μπορώ να πατήσω το publish με καθαρή τη συνείδησή μου.

Όπως και να'χει, θα περίμενα με χαρά τις σκέψεις πάνω σε εκείνα τα θέματα που πιστεύεις πως ανοίγουν μέσα από το ποστ.

@Χρήστος

Αφεντικό, μας βλέπουνε. Και καλά εμείς, γνωριζόμαστε. Οι άλλοι που δεν μας ξέρουν, τι θα πουν;
Μέσα σε τρία σχόλια όμως, έχεις διατυπώσει απαξία ενδιαφέροντος για την ταινία (με την οποία διαλέγεται το ποστ), το Μαστοράκη και το Σαραμάγκου. Τελικά, για τι μιλάμε;

@Haradrim23

...Και η υπομονή είναι αρετή.;)
Που να το διαβάσεις και 8 φορές!

Ανώνυμος είπε...

Αν έγραφες με πένα, θα χάραζες το δέρμα μας με ανεξίτηλα σημάδια... Δοκίμασε να τα χαράξεις σε καλό χαρτί, είναι ηδονιστικά πιο εκτονωτικό σε σχέση με τα πλήκτρα του πληκτολόγιου (καμία σχέση με το "πληκτρολόγιο" της ταινίας...) Ευτυχώς που σμιλεύεις το πνεύμα μας και με τα πλήκτρα του πιάνου σου.

Ζηλεύω το κείμενό σου... αφού δεν μπορώ να το γράψω τουλχιστον θα το προσυπογράψω.

Panagiotis είπε...

Αγαπητέ/ή costinho,

Τα σχόλια μου είναι αμιγώς καλοπροαίρετα, με αποκλειστικό στόχο την κρίσιμη και ευφυή ανταλλαγή απόψεων. Είναι φύση της διαδικτυακής αρθρογραφίας, να κρίνουμε το σώμα του κειμένου και τον νοηματικά σμιλευμένο κόσμο που μας παρουσιάζει. Δεν υπήρχε πρόθεση να παραλληλιστούν στοιχεία χαρακτήρα του κειμένου με τα στοιχεία του/της συγγραφέα. Τα σχόλια που παρατέθηκαν είναι σημεία αναφοράς που εναποθέτονται πάντα στην δική του κρίση.

Και είναι αλήθεια πως ο χαρακτήρας του κειμένου μπορεί να εξυπηρετεί τη νοηματική ανάπτυξη του θέματος προς συζήτηση αυτόνομα, δίδοντας μια ιδιαίτερη «οντολογία» σε αυτό. Στη συνέχεια δίχως εξαρτήσεις και δίχως άδεια «ταξιδεύει» τον άυλο ορίζοντα προς πιθανούς αποδέκτες.

Σημείο που εξαιρετικά εκτίμησα είναι γνήσια αποτύπωση του μετώπου που διατρέχει το κοινωνικό συγκείμενο και ανασυντάσσεται με επικοινωνιακούς ελιγμούς, οπτικές αντιφάσεις, ιδεολογηματικούς σχηματισμούς. Η αποδοχή/απόρριψη και η αγάπη/μίσος του πνευματικού πλούτου – έστω και από το συγκεκριμένο παράδειγμα του κυνόδοντα.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η συγκριτική προσέγγιση μεταξύ οπτικής κουλτούρας και αφηγηματικής μουσικής έκφρασης. Από τη μία η ξεπλυμένη οπτική εικόνα προς στιγμιαία τέρψη σε αντιπαραβολή με τη μουσική αφήγηση με ελάχιστο οπτικό μήνυμα. Σε αυτό το σημείο κατ’ εμέ το κείμενο σου έδεσε αρμονικά κείμενο με υπερκείμενο και πολυμέσα. Γραπτός λόγος, νέα μέσα, ψηφιακά μέσα και η ασθμαίνουσα προφορική παράδοση.

Πολύ συμπαγής όπου σίγουρα θα μπορούσε να είναι ένα κείμενο από μόνη της, είναι η τελευταία ενότητα, χειμαρρώδης και συναισθηματική. Η τελευταία πρόταση σου δε, ίσως να συμπυκνώνει καλαίσθητα τη δειλή προτροπή προς τη λύση.

Τα παραπάνω είναι λίγα από τα ενδιαφέροντα νοήματα του κειμένου σου, θα με συγχωρήσεις να αρκεστώ σε αυτά, μιας και φοβάμαι ότι θα εμπλακούμε σε μια εξαιρετικά μακροσκελή διαδικασία που είναι πέραν του στόχου σχολιασμών σε ιστολόγιο.

Σαφέστατα θα ήταν μεγάλη χαρά να δούμε το επόμενο θέμα σου, όταν και εφόσον αυτό ωριμάσει.

Ανώνυμος είπε...

Ο/Η costinho είπε...
Πλήρους αποδοχής ποιανού; Πλήρους απόρριψης ποιανού; Του έργου ή του δημιουργού; Αν μιλάμε για το έργο, τότε οι πληροφορίες για το σκηνοθέτη που σ'ενοχλούν, δεν νομίζεις πως είναι περιττές;


και γιατί να διαχωρίζεται ο δημιουργός απο το έργο;γιατι να αναπαράγεται η αστική αντίληψη για τη τέχνη;Γιατί να λέμε οτι άλλο πράμα τα έργα του Τσόκλη,και άλλο πραμα ο ξαναμμενος γεροσερνικός Τσόκλης;
Άλλο ο φρανκικός Σαλβαντόρ Νταλί,και αλλο οι πινακές του;Άλλο πράμα ο Κυνόδοντας,και άλλο ο Λάνθιμος των αρπαχτών;
Λέω εγώ τώρα...

costinho είπε...

Πρώτε Ανώνυμε, που καταλαβαίνω μάλλον ποιος είσαι..., ευχαριστώ και πάλι!

Παναγιώτη,
ευχαριστώ επίσης, και για την εκτίμηση, αλλά κυρίως για τα δημιουργικά σχόλια. Σχετικά με την πιθανότητα αυτονόμησης της τελευταίας ενότητας, ισχύει για πολλές παραγράφους του ποστ -μιας και έτσι ακριβώς συντάχθηκε, ως μια σειρά σκέψεων που ενώθηκαν κάτω από ένα ενιαίο εννοιολογικό μέτωπο, το οποίο θεώρησα πως μου παρέχει σε επίπεδο προεκτάσεων η περίπτωση του Κυνόδοντα. Και τελικά, από αυτά που μου γράφεις, διαπιστώνω ότι πράγματι το παρέχει και καλώς το παρέχει. Όσο για την τελευταία πρόταση, μακάρι να'ταν δική μου. Ανήκει -όπως θα διαπίστωσες πατώντας πάνω της- στον μεγάλο Πουλίκα. Και ταλαντευόμουν αν θα την τοποθετήσω ως κατακλείδα στο συγκεκριμένο ποστ ή σ'αυτό που ετοιμάζω για τον Μαύρο Κύκνο, το οποίο ελπίζω οσονούπω να οκληρώσω επιτέλους!...

Τελευταίε Ανώνυμε, δεν είναι δική μου ιδεοληψία, αλλά πράγματι διαχωρίζεται ο δημιουργός από το έργο. Είναι άλλο το ποίημα του Ρεμπώ που σου δίνει ενέργεια, συγκίνηση και ώθηση να αγγίξεις το ανθρώπινο ιδεατό και άλλο ο Ρεμπώ που έγινε έμπορος όπλων. Είναι και άλλη κουβέντα. Αν ακυρώνεται η αλήθεια του ποιήματος, επειδή ο Ρεμπώ έγινε έμπορος όπλων, σημαίνει πως η αλήθεια του ποιήματος δεν είναι αυθύπαρκτη, αλλά ετεροκαθοριζόμενη και, ως μήνυμα, εξαρτημένη. Άραγε, αυτό είναι οι όποιες αξίες στη ζωή μας; Παίρνουν νόημα και φως από εκείνον που τους δίνει όνομα και μορφή; Ή, μήπως, από εκείνον που τις υπηρετεί και τις ακολουθεί ως φάρους στη δική του ζωή, στην πορεία του ανάμεσα σε ανάγκες, επιθυμίες και στόχους;

Τι να πούμε τότες για τον Πεσόα, τον Έζρα Πάουντ, τον Χάιντεγκερ, τον Ρούσολο και τον Μαρινέτι, ακόμα και τον Ελύτη και τον Σεφέρη...

ΕΙΝΑΙ άλλο πράμα τα έργα του Τσόκλη και άλλο οι εκτροπές του σε επίπεδο ιδιωτικού λόγου ή επιτηδευμένου εκκεντρισμού. Κι αυτό γιατί η αλήθεια που κρύβεται στα μεγάλα έργα -και εν γένει στα έργα που μας συγκινούν- δεν είναι αναγκαστικά η αλήθεια την οποία έχει λαξεύσει πάνω στο έργο ο δημιουργός του, αλλά εκείνη η εντελώς δική μας, που αναβλύζει από τις χαραμάδες του -και στο πως λαξεύει αυτές τις χαραμάδες κρίνεται ο μεγάλος καλλιτέχνης και το καλλιτέχνημα.

ΝΑΙ, άλλο πράμα ο Κυνόδοντας και άλλο ο Λάνθιμος των αρπαχτών. Γιατί ο Κυνόδοντας δεν είναι δημιούργημα αρπαχτής και γιατί οι ταινίες του Λάνθιμου θα μπορούσαν να ακολουθήσουν την πεπατημένη (και ήδη εξασφαλισμένη) οδό της αρπαχτής και δεν το έκαναν. Ούτε καν στους μέηνστρημ όρους της αγοράς και της φιλμικής νόρμας δεν ενέδωσε. Ακόμα και ο δημιουργός διαφέρει: άλλο ο Λάνθιμος του Κυνόδοντα -της καθάριας τέχνης, απεξαρτημένης από αγοραία σύνδρομα και νόμους- άλλο ο Λάνθιμος των βίντεοκλιπ. Στη μεταμοντέρνα σχιζοφρένεια του βιοπορισμού, είναι κι αυτό μια στάση. Εκτός αν έχεις να προτείνεις κάποια απόλυτα ηθική και ταυτόχρονα βιώσιμη και δημιουργική.

Iason είπε...

Nερόβραστο αρρωστημένο σκουπίδι το Brokeback Mountain? Φίλε μου είσαι πραγματικά άσχετος και γελοίος. Λυπάμαι για σένα.

costinho είπε...

Πολύ πιθανό.
Αλλά σίγουρα δεν είμαι φίλος. Βλέπεις, κάνω παρέα μόνο με ομοίους μου και όχι ανώτερα πλάσματα...;)

Κι εγώ λυπάμαι για μένα, πολλές φορές. Σόρρυ, αλλά είσαι κοινότοπος.

Δεν έχω δει την ταινία και δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη. Επειδή βλέπω πως ο διάλογος συνεχίζεται με έντονο προβληματισμό, σας παραθέτω εδώ ένα link προς ανάγνωση και, που ξέρετε, μπορεί να συμβάλει δημιουργικά στην προσέγγιση για το "τι θέλει να πει ο ποιητής" ή μάλλον ο σκηνοθέτης. Άλλωστε, όπου υπάρχει λόγος καλά είναι να υπάρχει και αντίλογος! http://www1.rizospastis.gr/page.do?publDate=17/3/2011&id=13303&pageNo=28&direction=1

Ανώνυμος είπε...

πολυ ωραιο περιεχομενο,εξισου ωραια συγγραφικη ικανοτητα

 
 
 
 
Edited by © bananiotis